«ΚΑΝΩΝ ΠΑΡΑΚΛΗΤΙΚΟΣ ΕΙΣ ΤΟ ΘΕΙΟΝ ΚΑΙ ΠΡΟΣΚΥΝΟΥΜΕΝΟΝ ΠΑΝΑΓΙΟΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΝ ΠΝΕΥΜΑ» ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΜΑΞΙΜΟΥ ΤΟΥ ΓΡΑΙΚΟΥ. (Β ΕΚΔΟΣΗ)

Βιβλιοπαρουσίαση

πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Αθανασίου

                              Πρεσβυτέρας Χαρούλας Τσουλιάη

Από τις Εκδόσεις Νεκτάριος Παναγόπουλος εκδόθηκε σε Β ΕΚΔΟΣΗ  το βιβλίo

«ΚΑΝΩΝ ΠΑΡΑΚΛΗΤΙΚΟΣ ΕΙΣ ΤΟ ΘΕΙΟΝ ΚΑΙ ΠΡΟΣΚΥΝΟΥΜΕΝΟΝ ΠΑΝΑΓΙΟΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΝ ΠΝΕΥΜΑ», ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΜΑΞΙΜΟΥ ΤΟΥ ΓΡΑΙΚΟΥ.

Το βιβλίο  εκδίδεται «προνοία και κόποις» του πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Αθανασίου (Χημικού) και της πρεσβυτέρας Χαρούλας Τσουλιάη (φιλολόγου).

Ο Παρακλητικός κανόνας στο Άγιο Πνεύμα του Οσίου Μαξίμου του Γραικού είναι το μοναδικό κείμενο – παράκληση στο Άγιο Πνεύμα, που υπάρχει στην Ορθόδοξη Υμνογραφία.

Γράφτηκε αρχικά κατά την πρώτη φυλάκιση του Οσίου Μαξίμου στη Μονή Βολοκολάμσκ, κάτω από αυστηρές συνθήκες, με κάρβουνο στον τοίχο του κελιού στην Ελληνική γλώσσα. Μετά την απελευθέρωση του Αγίου και την εν τω μεταξύ εκμάθηση από αυτόν της Ρωσοσλαβονικής γλώσσας μεταγλωττίστηκε στην  τελική του μορφή. Στη μορφή αυτή δόθηκε από τον όσιο στη Λαύρα του Αγίου Σεργίου που το εξέδωσε στη ρωσοσλαβονική γλώσσα. Σ’ αυτή τη μορφή χρησιμοποιείται και σήμερα επίσημα από τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία και υπάρχει στο Ρωσικό μηνιαίο του Μαϊου.

Το ρωσοσλαβονικό κείμενο μεταφράστηκε στη νεοελληνική από ειδικό μεταφραστικό κέντρο και μετά από σχετικό έλεγχο της μετάφρασης μεταγράφτηκε στην Ελληνική υμνογραφική γλώσσα από τον υμνογράφο και καθηγητή Αγιολογίας π.Αντώνιο Μάρκου. Η πρώτη έκδοση του συγκεκριμένου βιβλίου έγινε τον Αύγουστο του 2014 .

Η νέα έκδοση είναι αρκετά βελτιωμένη ως προς το περιεχόμενο, σε σχέση με την Α έκδοση. Διατηρήσαμε τους προλόγους της Α Έκδοσης των Σεβασμιοτάτων Μητροπολιτών Κυρήνης Αθανασίου (Πατριαρχείο Αλεξανδρείας) και Κυθήρων (Εκκλησία της Ελλάδος).

Το βιβλίο της Β Έκδοσης χωρίζεται σε τρία βασικά μέρη.

Το ΠΡΩΤΟ μέρος περιλαμβάνει τις παρακάτω ενότητες :

1. Του ομότιμου καθηγητού  Βλασίου Σαββίδη, του Ca.S.University τῆς Σχολῆς Ελληνικών Σπουδών στην έδρα της Κλασσικής Φιλολογίας .
2. Σύντομος βίος του Οσίου Μαξίμου του Γραικού.
3. Ο Κανόνας προς το Άγιο Πνεύμα στη σημερινή του μορφή.
4. Του πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Αθανασίου.
5. Σύντομα ιστορικά στοιχεία του κανόνα
6. Χαρακτηριστικά του κανόνα.
7. Θεολογικός σχολιασμός του Κανόνα.
8. Η Θεοτοκολογία του Κανόνα. (ΝΕΟ)
9. Ο πνευματικός δυναμισμός του Κανόνα. (ΝΕΟ)
10. Τα ψυχικά και σωματικά νοσήματα στον Κανόνα. (ΝΕΟ)
11. Του υμνογράφου και καθηγητού της Αγιολογίας π.Αντωνίου Μάρκου με τίτλο «Υμνογραφικά σχόλια στον Κανόνα».

Στο ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ υπάρχουν δύο υμνογραφικά κείμενα του Κανόνα του υμνογράφου π.Αντωνίου  Μάρκου.

1. -Ο Παρακλητικός Κανόνας στο Άγιο Πνεύμα σε ήχο Δ
2. -Ο Παρακλητικός Κανόνας στο Άγιο Πνεύμα σε ήχο ΠΛΑΓΙΟ Δ.

Στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ υπάρχουν οι εξής ενότητες.

1. Χαιρετισμοί στο Άγιο Πνεύμα του π.Αντωνίου Μάρκου (ΝΕΟ)

2. Συνοπτική δογματική διδασκαλία περί του Αγίου Πνεύματος του π.Δημητρίου Αθανασίου. (ΝΕΟ).

Στην ενότητα αυτή με απλό και κατανοητό τρόπο παρουσιάζεται το θέμα του filioque, που είναι βασική δογματική διαφορά Ορθοδόξων και Παπικών. Το θέμα αυτό είναι επίκαιρο και απαραίτητο για κάθε ορθόδοξο χριστιανό λόγω της  σχεδιαζόμενης  ένωσης  με τους Παπικούς.

Ο ομότιμος καθηγητής κ.Βλάσιος Σαββίδης σχολιάζοντας το σχετικό ποίημα γράφει :

«..Το  υπό παρουσίασιν νέον έργον του  αγαπητού συναδέλφου, εδικαίωσεν πλήρως τας προσδοκίας μας. Πρόκειται περί  έργου μεγάλου, διότι  επέτυχεν  εις  την  προσπάθειαν  της  μεταφοράς  του  ασκητικού πνεύματος, του μοναχικού ήθους, του  γλαφυρού ύφους  και  της  θεολογικής  σκέψεως  του  πρώτου  ποιητού  του αγ. Μαξίμου του Γραικού. Μάλιστα ο Κανών, αποτελούμενος  εις  την  νέαν  του  μορφήν από  δύο  νέους  Κανόνας, αναδεικνύει τον μεγάλον βαθμόν δυσκολίας του εγχειρήματος.

Το  υμνογραφικόν έργον του συναδέλφου Αγιολόγου  και Υμνογράφου, διακρίνεται  γενικώς δια την κομψότητα του ποιητικού λόγου, την πυκνότητα  των νοημάτων, την ευρηματικότητα των ιδεών και την εν συντομία περιεκτικότητα (η οποία είναι το κύριον – κατά  την γνώμην μου – χαρακτηριστικόν του).

Τα φιλολογικά  στοιχεία  εις το  όλον έργον  (προσφωνήσεις ευλαβείας,  μεταφορικά σχήματα, παρομοιώσεις, ποιητικά επίθετα, εικόνες,  αποστροφές, αντιθέσεις, κ.λ.π.) είναι  εμφανέστατα  και πυκνά. Κατά την μεταφοράν  του Κανόνος  του  αγ. Μαξίμου εις  τους  δύο  νέους  Κανόνας, ο νέος Υμνογράφος  επέτυχεν τον  σεβασμόν  εις  το  όλον  πνεύμα  του  αγίου  Ποιητού.»

Το βιβλίο διατίθεται από τις Εκδόσεις

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ
Τηλέφωνο: +30 210 32 24 819
Fax: +30 210 32 24 820
E-mail: hi@npanagopoulos.gr

ΕΥΣΕΒΕΙΑ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΟΛΗΨΙΑ

Η συνάντηση Αγίου Μάξιμου του Γραικού με τον τσάρο Ιβάν τον Τρομερό.

Ο μεγάλος Έλληνας φωτιστής των Ρώσων, όσιος Μάξιμος ο Γραικός (1470-1556) [21 Ιαν.] παρέμεινε τα τελευταία πέντε έτη της ζωής του στη Λαύρα της Αγίας Τριάδος, που ίδρυσε ο όσιος Σέργιος του Ραντονέζ (1314-1392) [25 Σεπτ.].

Εκεί τον επισκέφθηκε ο τσάρος Ιβάν ο Τρομερός (1530-1584), καθώς πήγαινε με την τσαρίνα Αναστασία και τον μικρό τσάρεβιτς Δημήτριο, σε προσκύνημα του οσίου Κυρίλλου στο Μπελοζέρσκ.

Ο όσιος Μάξιμος προσπάθησε, χωρίς τελικά να το πετύχει, με πολλή επιμονή και με κίνδυνο της ζωής του, να πείσει τον θρησκόληπτο ηγεμόνα, αντί να κάνει άσκοπα προσκυνήματα, να βοηθήσει τις φτωχές γυναίκες και τα απροστάτευτα ορφανά, θύματα του πολέμου για την απελευθέρωση του Καζάν από τους Τούρκους.

Τον υποδέχτηκε στο κελλί του με τα εξής θωπευτικά λόγια για χάρη της διακρίσεως:

—Ευχαριστώ τον μεγαλοδύναμο Θεό, τσάρε Ιβάν, που μ’ αξίωσε να σε δω με τα ίδια μου μάτια πριν έρθει η ώρα τους να κλείσουν. Ας σε συνοδεύει η θεία προστασία, μεγάλε βασιλιά της Ορθοδοξίας! Κι αν σου είναι αρεστό, έχε και τη δική μου ταπεινή ευλογία.

—Για τούτο με βλέπεις εδώ, γέροντα, απάντησε ο τσάρος. Επειδή θέλω να έχω την ευλογία σου. Κι εγώ και η τσαρίνα κι ο μικρός τσάρεβιτς, που δεν χρόνισε ακόμη.

—Έμαθα, τσάρε μου, πως σκέφτεσαι να κάνεις μεγάλο ταξίδι. Έτσι είναι όπως το λένε;…

—Έτσι! απάντησε ο Ιβάν. Πηγαίνω στο Μπελοζέρσκ να προσκυνήσω τον όσιο Κύριλλο. Τέτοιο είναι το τάμα μου.

—Όταν ήσουν, είπε τότε ο όσιος, βαριά άρρωστος, προσευχήθηκα σε όλους τους αγίους. Προσευχήθηκα ακόμη και στη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Βατοπεδινής. Αλλά δεν πήγα στο Βατοπέδι! Από ’δω μέσα την παρακάλεσα για σένα, μέσ’ από το κελλί μου. Κι η Παναγία μ’ άκουσε…

Ο τσάρος απόρησε. Δεν ήταν τόσο τα λόγια, όσο η φωνή του οσίου, που δεν του άρεσε. Παρατηρητικός ο Ιβάν, κατάλαβε ότι αυτά που άκουσε, έπρεπε να τα «ξετυλίξει», να τα ψάξει και να βρει γρήγορα την έννοιά τους.

Τον ρώτησε:

—Και δεν είναι καλό που πάω να κάνω το τάμα μου;

—Δεν είναι καλό! του δόθηκε δίχως δισταγμό η απάντηση.

—Μα, πάω να προσκυνήσω τον όσιο Κύριλλο στην ίδια τη μονή του!

—Τσάρε Ιβάν! Όταν έχεις να κάνεις ένα μεγάλο καλό, και δεν το κάνεις, και αντί για το μεγάλο καλό κάνεις άλλο, μικρότερο, τότε λογάριαζε πως δεν κάνεις καλό, παρά κακό!… Λογάριαζε ότι οφείλεις πέντε και δίνεις ένα. Μα, τότε η οφειλή σου μένει.

—Και ποια είναι εκείνα που δεν δίνω; Ποιο είναι το «μεγάλο καλό» που δεν κάνω;

—Οι προσευχές των λόγων είναι πάρα πολλές, μα πάνω απ’ όλες, τσάρε Ιβάν, είναι η προσευχή των έργων. Ο Κύριος είπε: «Μη Μου λέτε “Κύριε! Κύριε!”, αλλά να πράττετε τα όσα σας λέω» (βλ. Ματθ. 7, 21). Κι εσύ τώρα, αντί για έργα, πηγαίνεις να πεις λόγια. Να, το κακό που κάνεις!…

Ο Ιβάν έμεινε σιωπηλός. Δεν σκεφτόταν τίποτε. Ένιωθε μόνο μέσα του μεγάλο θυμό για τα λόγια του οσίου.

—Και τι μου λες να κάνω;

—Πήρες πέρσι το Καζάν από τους απίστους και πολλοί γενναίοι χριστιανοί πολεμιστές έπεσαν μπροστά στα κάστρα… Άφησαν χήρες γυναίκες, παιδιά, ορφανά, μάνες χαροκαμένες κι απροστάτευτες. Ε, αυτούς να σκεφτείς τώρα. Γύρισε πίσω στη Μόσχα και κάθισε να σκεφτείς πώς θα ελαφρύνεις τον πόνο τους.

Βάζοντας ο όσιος την παλάμη στην καρδιά του, πρόσθεσε με ανείπωτη ικεσία ζωγραφισμένη στο πρόσωπό του:

—Κάμε όπως σου λέω, και θα προσεύχομαι για σένα νύχτα και μέρα, μέχρι τον θάνατό μου, ακόμη και μετά τον θάνατό μου. Δείξε στους πάσχοντες την ευσπλαχνία σου. Καλύτερη προσευχή από αυτό δεν υπάρχει!… Και να είσαι βέβαιος, τσάρε μου, ότι ο Κύριος θα την ακούσει μια τέτοια προσευχή, θα δοξάσει το όνομά σου στον αιώνα τον άπαντα!

Γύρισε και του είπε ο Ιβάν ο Τρομερός:

—Γέροντα, μπορεί να γίνει και τούτο που λες εσύ κι εκείνο που λογαριάζω εγώ. Το ένα δεν εμποδίζει τ’ άλλο!

—Εμποδίζει! φώναξε ο όσιος με ιερή έξαψη. Εμποδίζει, τσάρε, πάρα πολύ. Σε ικετεύω, άκουσέ με: Δεν είναι μόνο που θ’ ανακουφίσεις τις χήρες, τους φτωχούς και τους άλλους πονεμένους. Ακόμη πιο σπουδαίο είναι το Παράδειγμα! Όσα σου λέω εγώ τούτη τη στιγμή, δεν τα λέω με τη δική μου φτωχή φώτιση. Άκουσέ με καλά. Κάνε εσύ την αρχή, μάθε τους ανθρώπους, εσύ ο τσάρος, ν’ αφήσουν τα λόγια και να δώσουν αξία στις πράξεις. Τούτο θέλει από εμάς ο Κύριος και τίποτε άλλο. Και να την, τσάρε Ιβάν, η στιγμή! Τώρα που δυνάμωσε το βασίλειό σου κι έγινε ακατανίκητο, τώρα σήμανε η εποχή, επί της δική σου βασιλείας, να γίνει επιτέλους ο χριστιανισμός θρησκεία των έργων.

Ο τσάρος τον διέκοψε απερίσκεπτα:

—Κι αν συνεχίσω το ταξίδι, γέροντα, όπως το ξεκίνησα;

—Αν το συνεχίσεις, θα κάνεις μεγάλο κακό! Και ανάλογος θα είναι και ο πόνος που θα δοκιμάσεις… Αλλά κι εσύ προσωπικά θα πάθεις μεγάλο κακό! Και μάλιστα πολύ σύντομα…

—Για ποιο κακό μού λες; ρώτησε οργισμένος ο τσάρος.

—Εκεί που τώρα πας, θα χάσεις τον τσάρεβιτς! απάντησε ευθαρσώς ο όσιος έχοντας άμεση θεία πληροφορία.

Ο Ιβάν έγινε κατακίτρινος. Φοβήθηκε τούτο τον δυσάρεστο προφητικό λόγο, μα δυνατότερη κι από τον φόβο ένιωθε μέσα του την ακράτητη οργή.

—Τι; Με φοβερίζεις; Πώς τολμάς εσύ, ένας θνητός, να μου λες πράγματα που μόνον ο Θεός τ’ αποφασίζει; Πάρε πίσω τα όσα είπες για τον τσάρεβιτς!

Στα μάτια του ο όσιος του Θεού είδε τον τρόμο για την επαλήθευση της προφητείας. Μέσα στον τρόμο του τσάρου θαμπόφεγγε η μοναδική ελπίδα.

—Βοήθα, Χριστέ μου! έκανε τον σταυρό του.

Και πλησιάζοντας τον Ιβάν, τον κοίταξε βαθιά στα μάτια:

—Τσάρε Ιβάν! του είπε. Αν δεν ακούσεις τα λόγια μου, το παιδί θα το χάσεις!…

Έξαλλος ο Ιβάν, μούγκρισε σαν θηρίο ανήμερο, χτύπησε κάτω στο δάπεδο με φοβερή δύναμη το πόδι του και όρμησε προς την πόρτα.

Το ταξίδι πραγματοποιήθηκε, όπως ήταν αναμενόμενο. Ο ισχυρός τσάρος περιφρόνησε την έκκληση φιλανθρωπίας του Έλληνα οσίου Μαξίμου, η οποία θα ήταν αφορμή για μια γενικότερη αλλαγή νοοτροπίας σε πολλούς θρησκόληπτους. Σύμφωνα όμως με την πρόρρηση, ο τσάρεβιτς Δημήτριος, πρωτότοκος γιος του Ιβάν του Τρομερού, δεν άντεξε στις κακουχίες του προσκυνηματικού ταξιδιού και πέθανε στον δρόμο.

«Χαρίσματα και Χαρισματούχοι», Έκδοση Ιεράς Μονής Παρακλήτου·

Οι «ετερόδοξες εκκλησίες» και ο Όσιος Μάξιμος ο Γραικός

πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Αθανασίου (χημικού)

Εισαγωγικά.

Από 17 έως 26 Ιουνίου 2016, στην Ορθόδοξη Ακαδημία Κρήτης στο Κολυμβάρι Χανίων συγκλήθηκε Πανορθόδοξη Σύνοδος. Στη Σύνοδο συμμετείχαν τελικά οι δέκα από τις δεκατέσσερις αυτόνομες Ορθόδοξες Εκκλησίες, καθώς, λίγες μέρες πριν από την έναρξή της, ακύρωσαν, λόγω διαφωνιών, τη συμμετοχή τους το Πατριαρχείο Μόσχας, το Πατριαρχείο Αντιοχείας, η Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Βουλγαρίας και η Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Γεωργίας. ΄Ενα από τα κείμενα της Συνόδου, τα οποία δημοσιεύτηκαν, ήταν αυτό με τίτλο «Σχέσεις της Ορθοδόξου Εκκλησίας προς τον λοιπόν χριστιανικόν κόσμον».

Στις σελίδες 227-228 στο συνοδικό κείμενο γράφονται τα εξής: «η ορθόδοξος εκκλησία αποδέχεται την ιστορικήν ονομασίαν των μη ευρισκομένων εν κοινωνία μετ’ αυτής Εκκλησιών ή ομολογιών». Ωστόσο οι παραπάνω φράσεις δέχθηκαν θυελλώδεις αντιδράσεις και σκληρή κριτική από πολλά, εγνωσμένου θεολογικού κύρους, πρόσωπα και φορείς, οι οποίοι με παρεμβάσεις των επεσήμαναν ότι «πάσχει» σοβαρά θεολογικά. Πιο συγκεκριμένα:

 Χρησιμοποιείται ο όρος «Εκκλησία» αδιακρίτως για τους Ορθοδόξους και για τους ετεροδόξους αιρετικούς, με αποτέλεσμα να μην οριοθετείται με σαφήνεια η Ορθοδοξία από την αίρεση, η αλήθεια από το ψεύδος.Είναι αδύνατον να γίνει αποδεκτός ο όρος «Εκκλησία» στους ετεροδόξους, επειδή αυτοί έχουν καταδικασθεί από Ορθόδοξες Οικουμενικές Συνόδους ως αιρετικοί και έχουν αποκοπεί  από το σώμα της. Ο όρος «ετερόδοξη Εκκλησία» είναι αντιφατικός, αφού οι δύο λέξεις αλληλοαναιρούνται. Και τούτο διότι η λέξη «ετερόδοξος» σημαίνει εκείνον που πιστεύει διαφορετικά από την πίστη της Ορθοδόξου Εκκλησίας, δηλαδή σημαίνει τον αιρετικό. Δεν υπάρχουν «ετερόδοξες Εκκλησίες», επειδή δεν υπάρχει ετερόδοξος Χριστός.

Ο καθηγητής της δογματικής του ΑΠΘ Δ.Τσελεγγίδης σχολίασε ως εξής την παραπάνω πρόταση:

«Η προσπάθεια να δικαιολογηθεί ο όρος «ετερόδοξες Εκκλησίες», ως «τεχνικός όρο», είναι άστοχη, διότι η Εκκλησία ουδέποτε σε προηγούμενες Οικουμενικές Συνόδους χρησιμοποίησε «τεχνικούς όρους», για να εκφράσει τη δογματική της διδασκαλία, αλλά πάντοτε οι συνοδικοί Πατέρες φρόντιζαν να διατυπώνουν τις δογματικές αλήθειες της πίστεως με τη μεγαλύτερη δυνατή σαφήνεια και ακρίβεια. Όφειλε λοιπόν και η «Σύνοδος» της Κρήτης να εκφράσει τη δογματική της αυτοσυνειδησία με τη μεγαλύτερη δυνατή σαφήνεια και ακρίβεια, έτσι, ώστε να αποκλείσει κάθε ενδεχόμενο παρερμηνείας ή αντιφάσεως.

Μία άλλη δικαιολογία που προβλήθηκε είναι ότι με τη φράση «ιστορική ονομασία» αποκλείσθηκε η απόδοση εκκλησιαστικότητος στους ετεροδόξους. Ωστόσο, δεν ευσταθεί, διότι η φράση «ιστορική ονομασία», ισοδυναμεί με τη φράση «ιστορική ύπαρξη», αφού ποτέ δεν ονομάζουμε κάτι που δεν υπάρχει. Η χρησιμοποίηση του όρου «Εκκλησία» στους ετεροδόξους κατ’ ουσίαν εισάγει στην Ορθόδοξη θεολογία μία νέα αιρετίζουσα εκκλησιολογία, η οποία δεν έχει απολύτως καμμία σχέση με την Ορθόδοξη θεολογία και πατερική Παράδοση. Αποτελεί εισαγωγή της προτεσταντικής θεωρίας των «κλάδων», που καθιερώθηκε με την Β Βατικάνειο Σύνοδο».

Στη νέα αυτή εκκλησιολογία αντιτάχτηκε πολλά χρόνια πριν ο Όσιος Μάξιμος ο Γραικός. Ο άγιος  αφιέρωσε ένα μεγάλο μέρος της δράσεώς του στη Ρωσία στην οξεία πολεμική κατά  των ετεροδόξων (Λατινισμός, Αρμενικός μονοφυσιτισμός), τους οποίους αποκαλούσε ΑΙΡΕΤΙΚΟΥΣ, γιατί αυτοί έχουν καταδικαστεί από Οικουμενικές Συνόδους.

Κατά των πλανών της Ρωμαιοκαθολικής ή Λατινικής Εκκλησίας.

Στην ορθόδοξη Ρωσία υπήρχε μια μακρά γραπτή πολεμική κατά των πλανών της Ρωμαιοκαθολικής ή Λατινικής Εκκλησίας. Οι πρώτοι Έλληνες μητροπολίτες έγραψαν για τις δογματικές διαφορές της Ορθοδόξου και Λατινικής Εκκλησίας. Πολλά αντιλατινικά έργα των Πατέρων, ιδιαίτερα βυζαντινών, είχαν μεταφρασθεί. Εξάλλου ο άγιος Μάξιμος γνώριζε τις απόπειρες των παπών να παρασύρουν τη Ρωσία στην Ουνία. Φρόντιζε δε, κατά τις συναντήσεις του με τον μεγάλο ηγεμόνα, να τον ενημερώνει για τους κινδύνους, τους οποίους διέτρεχε η Ορθοδοξία στη Ρωσία. Με τα συγγράμματά του αναφερόταν στις διάφορες αιρετικές δογματικές διδασκαλίες και καινοτομίες της Δυτικής Εκκλησίας. Αφορμή για την αντιλατινική δράση του έδωσε ο ιδιαίτερος και έμπιστος ιατρός του μεγάλου ηγεμόνα Nikolai «Nemchin» (ο «Γερμανός») ή Bulev, ο οποίος ζούσε στη Μόσχα και που, διέδιδε την αστρολογία με μεγάλη επιτυχία. Αυτός προσπαθούσε να πείσει ότι οι διαφορές, οι οποίες υπήρχαν μεταξύ της Ορθοδόξου και Λατινικής Εκκλησίας, ήταν τόσο ασήμαντες, που δεν έπρεπε να αποτελούν εμπόδιο στην ένωση των δύο Εκκλησιών. Τόνιζε όχι τις διαφορές, αλλά τα θεμελιώδη δόγματα στα οποία υπήρχε συμφωνία, τα «ενούντα». Απέφευγε να επιτίθεται κατά της Ορθοδόξου Εκκλησίας, και με επιστολές, που έστελνε σε διάφορα σπουδαία πρόσωπα της εποχής με τον ήρεμο, μετριοπαθή και ήπιο τόνο των επιχειρημάτων του, εύρισκε απήχηση στους εκκλησιαστικούς κύκλους.

Ο άγιος Μάξιμος παρακινήθηκε από τον σοβαρό και φιλομαθέστατο φίλο του Θεόδωρο Κάρποφ να εκφράσει τη γνώμη του για τις ενωτικές προσπάθειες του Νικολάου. Μετά από ανταλλαγή επιστολών γράφει μια μεγάλης εκτάσεως πραγματεία για την κυριότερη δογματική καινοτομία των Λατίνων, δηλαδή της εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος «και εκ του Υιού» (filioque). Συνολικά ο άγιος Μάξιμος γράφει επτά επιστολές, στις οποίες αναιρεί τις διάφορες αιρετικές διδασκαλίες (περί Αγίου Πνεύματος, καθαρτηρίου πυρός, αζύμων, της νηστείας του Σαββάτου, της αγαμίας του κλήρου). Κυρίως στρέφεται στην αναίρεση τριών «μεγάλων λατινικών αιρέσεων», όπως τις ονομάζει, της εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος, του καθαρτηρίου πυρός και της χρήσεως των αζύμων. Αν αρθούν αυτές οι τρεις μεγάλες διαφορές, τότε υπάρχει ελπίδα ενώσεως. Όπως αναφέρει, δεν ασχολείται, αλλά εκούσια παραλείπει, ως γνωστά στους ορθοδόξους, τον έλεγχο των υπολοίπων εγκληματικών καινοτομιών, οι οποίες αναφέρονται στα μυστήρια, την ιερωσύνη και τους άλλους εκκλησιαστικούς θεσμούς, τα οποία είναι αντίθετα προς τους αποστολικούς κανόνες και διατάξεις των επτά Οικουμενικών Συνόδων. Θεωρεί επίσης τη φιλαρχία των παπών ως εμπόδιο για την ένωση των δύο Εκκλησιών.

Τα συγγράμματα του αγίου Μαξίμου κατά των Λατίνων έχουν δογματικό περιεχόμενο. Ο κύριος άξονας των επιχειρημάτων του είναι το σταθερό και αμετάβλητο των δογμάτων και η αδυναμία του ανθρωπίνου νου να εξερευνά τα θεία μυστήρια, τα οποία είναι απρόσιτα. Όποιος νοθεύει τα δόγματα, οδηγείται στην απώλεια της σωτηρίας και της αιώνιας ζωής. Η πίστη του στα δόγματα της Εκκλησίας ήταν εμπειρική και όχι διανοητική.

Ο Ιησουίτης καθηγητής Bernhard Schultze σε ογκώδες έργο του αναφερόμενο στον άγιο Μάξιμο ως θεολόγο, τον χαρακτηρίζει «Παλαμίτην», ακολουθώντας τη στάση της Δυτικής Εκκλησίας. Είναι γνωστό ότι οι θεολόγοι της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας δυσφήμησαν και συκοφάντησαν τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, ως καινοτόμο και αιρετικό, γι’ αυτό και χαρακτήρισαν τη διδασκαλία του «Παλαμισμό» ή «Παλαμική θεολογία», δηλαδή ότι εκφράζει προσωπική αντίληψη, ατομικές απόψεις, και όχι την διδασκαλία της Εκκλησίας. Για να δυσφημήσει λοιπόν το έργο του αγίου Μαξίμου, τον χαρακτήρισε ακόλουθο της διδασκαλίας του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά. Έτσι, χωρίς να το συνειδητοποιήσει, ο ανωτέρω καθηγητής έπλεξε εγκώμιο στον άγιο Μάξιμο!

Κατά της Αρμενικής κακοδοξίας

Ανάμεσα στις αντιαιρετικές συγγραφές του αγίου Μαξίμου υπάρχει και ένας Λόγος κατά της Αρμενικής κακοδοξίας. Βρίσκεται στον Β Τόμο των Απάντων του Οσίου, που εξέδωσε η Ιερά Μονή Βατοπαιδίου. Στη Ρωσία υπήρχαν εγκατεστημένοι Αρμένιοι. Άλλοι από αυτούς ήταν έμποροι, ενώ υπήρχαν και μερικοί ιατροί. Η ρωσική κυβέρνηση χρησιμοποιούσε για τις υπηρεσίες της όσους ήταν διερμηνείς ή μεταφραστές. Όπως φαίνεται, οι Αρμένιοι προπαγάνδιζαν την αίρεση του μονοφυσιτισμού, στην οποία ανήκαν. Ο άγιος Μάξιμος λέγει ότι η αρμενική κακοδοξία αποτελείται από πολλές αιρέσεις, αναφέρεται όμως σε τρεις, τις οποίες θεωρεί ως κατεξοχήν ασεβείς και τις αναιρεί.

Η πρώτη και χειρότερη από αυτές συνίσταται στην άποψή τους ότι κατά την διάρκεια των σωτηρίων παθών του Θεού-Λόγου, η απαθής θεότητα πέθανε, όπως και η ανθρώπινη φύση Του. Η δεύτερη στον ισχυρισμό τους ότι ο ενανθρωπήσας Λόγος του Θεού μετά την Ανάληψή Του στον ουρανό απεκδύθηκε τη θεία Σάρκα Του, την οποία έλαβε από την Παναγία Μητέρα Του. Και η Τρίτη στο ότι αναμιγνύουν τις δύο φύσεις, που ενώθηκαν ασυγχύτως στον Χριστό, τη Θεία και την ανθρώπινη, πρεσβεύοντας ότι δήθεν έγιναν μία.

Προκειμένου ο Όσιος να αντιμετωπίσει τις παραπάνω αιρετικές διδασκαλίες των Μονοφυσιτών στο λόγο του αναφέρει  δύο γεγονότα από την ιερή Παράδοση της Εκκλησίας. Το πρώτο είναι το θαύμα της Αγίας Ευφημίας. Την ανάμνηση του θαύματος γιορτάζει η Εκκλησία μας στις 14 Ιουλίου. Συγκεκριμένα:

Κατά την Τετάρτη Αγία και Οικουμενική Σύνοδο, που συγκλήθηκε στη Χαλκηδόνα από τους ευσεβείς αυτοκράτορες Μαρκιανό και Πουλχερία [17 Φεβρ.] στη μεγάλη βασιλική της αγίας Ευφημίας, οι εξακόσιοι τριάντα Πατέρες ανέλαβαν να αναιρέσουν τις αιρετικές γνώμες του αρχιμανδρίτη Ευτυχίου, που υπερασπιζόταν από τον αρχιεπίσκοπο Αλεξανδρείας Διόσκορο. Για να λυθεί η διαφορά με θεία απόφαση, ο πατριάρχης άγιος Ανατόλιος [3 Ιουλ.] πρότεινε στα δύο μέρη να συντάξουν τόμο περιέχοντα την αντίστοιχη Ομολογία Πίστεώς τους και τα δύο έγγραφα να κατατεθούν στη λάρνακα της αγίας Ευφημίας. Οι δύο περγαμηνές στις οποίες ήσαν γραμμένοι οι ορισμοί της Πίστεως, όσον αφορά το Πρόσωπο του Χριστού, αποτέθηκαν έτσι πάνω στο στήθος της αγίας και, αφού σφραγίσθηκε η λάρνακα, οι Πατέρες άρχισαν να προσεύχονται. Μετά από οκτώ ημέρες μετέβησαν όλοι στο ναό της Αγίας  και ανοίγοντας τη λάρνακα ανακάλυψαν με θαυμασμό την αγία να κρατά στην αγκαλιά της τον Ορθόδοξο Τόμο, σαν να ήθελε να τον βάλει στην καρδιά της, ενώ ο τόμος των αιρετικών ήταν πεταμένος στα πόδια της. Μπροστά στη λαμπρή αυτή απόδειξη της αληθείας, οι Ορθόδοξοι ανέπεμψαν ευχαριστίες στον Θεό και οι αιρετικοί αποδοκιμάστηκαν και ονειδίστηκαν από το πλήθος των πιστών.
Σύμφωνα με  μία αρχαιότερη εκδοχή του θαύματος, αναφέρεται, ότι, όταν οι Πατέρες απέθεσαν τα δύο έγγραφα στην λάρνακα, η αγία άπλωσε το χέρι της σαν να ήταν ζωντανή, πήρε τον ορθόδοξο τόμο, τον ασπάσθηκε και τον επέστρεψε στους Πατέρες.

Επίσης ο αιρετικός μονοφυσίτης Σεβήρος πίστευε ότι η θεία φύση του Χριστού υφίσταται πόνο και επιθυμώντας να διακηρύξει αυτή την αίρεση έλεγε στους οπαδούς του να ψέλνουν τον Τρισάγιο ύμνο ως εξής:

«΄Άγιος ο Θεός, Άγιος Ισχυρός, Άγιος Αθάνατος, ο ΣΤΑΥΡΩΘΕΙΣ ΔΙ΄ΗΜΑΣ, ελέησον ημάς. Πρόσθεσε δηλ.τη φράση «ο Σταυρωθείς δι΄ημάς». Η προσθήκη όμως αυτή είναι αιρετική γιατί ο Τρισάγιος Ύμνος αναφέρεται στα Τρία Πρόσωπα της Αγίας Τριάδος. Με το να προσθέτει ο «σταυρωθείς δι᾽ ημάς» σημαίνει ότι σταυρώθηκαν και τα τρία πρόσωπα ενώ σταυρώθηκε μόνο το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος.

Για την απόδειξη αυτής της βλασφημίας συνέβη  το δεύτερο θαύμα, που αναφέρει ο όσιος Μάξιμος και  είναι το εξής:

«Όταν ήταν πατριάρχης στην Κωνσταντινούπολη ο Πρόκλος (μαθητής του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου), η Κωνσταντινούπολη για τέσσερις μήνες συνέχεια σείονταν από σεισμούς. Οι κάτοικοι τρομαγμένοι έτρεξαν έξω από τα τείχη της πόλεως σε κάποιο μέρος που ονομαζόταν Κάμποι, κι εκεί προσεύχονταν και με δάκρυα στα μάτια παρακαλούσαν τον Θεό να σταματήσει το σεισμό.

Κάποια μέρα, όταν η γη σείονταν και ο λαός έλεγε το «Κύριε ελέησον», μια αόρατη δύναμη άρπαξε μέσα από τον λαό ένα παιδί, το ύψωσε προς τον ουρανό και όταν το παιδί ξαναγύρισε στη γη, είπε πως άκουσε μια θεική φωνή που του παρήγγειλε να πει στον επίσκοπο ότι στις λιτανείες που κάνουν πρέπει να ψέλνουν το: «Άγιος ο Θεός,άγιος ισχυρός, άγιος αθάνατος, ελέησον ημάς». Ο Πατριάρχης Πρόκλος ζήτησε τότε από το λαό να ψάλλουν όλοι μαζί τον ύμνο αυτό. Και μόλις άρχισαν να τον ψέλνουν, αμέσως ο σεισμός σταμάτησε.

Έτσι, λοιπόν, το περιστατικό εκείνο με το σεισμό έγινε η αιτία, ώστε η φιλανθρωπία του Θεού να φανερώσει στους ανθρώπους, ποιο είναι το θέλημα του Θεού.

Επίσης ο Άγιος Μάξιμος αναφέρει και ένα άλλο γεγονός για να ανατρέψει τις αιρετικές θέσεις των μονοφυσιτών. Γράφει τα εξής:

«Ύστερα από τα σωτήρια πάθη του Κυρίου μας Ιησού Χριστού και την Ανάληψή Του στον ουρανό, άλλοι με χαρά ακολούθησαν το αποστολικό κήρυγμα και δέχτηκαν το Άγιο Βάπτισμα, ενώ άλλοι αντιστάθηκαν σε αυτό με σφοδρότητα και φιλονικούσαν με συνέπεια σε όλη την οικουμένη να ξεσπάσουν εμφύλιες διαμάχες και διωγμοί των χριστιανών. Τότε ένας ιερέας του Απόλλωνα στο Μαντείο των Δελφών ζήτησε να μάθει από τον θεό Απόλλωνα τι είναι το νέο αυτό κήρυγμα, που είχε έλθει αστραπιαία σε όλη τη γη περί του νεοφανούς Θεού, του Ιησού Χριστού. Τόλμησε έτσι να ρωτήσει το είδωλο του Θεού Απόλλωνα. Τότε ο δαίμονας του ειδώλου θύμωσε από την ερώτηση και απάντησε ως εξής σε αυτόν: «Καλύτερα να μην με ρωτούσεςκαθόλου γι΄αυτό, ω ακόλαστε υπηρέτη μου. Αυτός που υπέφερε είναι ΘΕΟΣ, αλλά η θεότης του ΔΕΝ ΥΠΕΦΕΡΕ»

Δηλ. ο δαίμονας άθελά του μίλησε για το σωτήριο Πάθος του Θεού-Λόγου.

Και τελειώνει τον λόγο του ο Όσιος ως εξής:

«Σας συμβουλεύω πιστοί φίλοι και αγαπημένοι αδελφοί, ΝΑ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΘΕΙΤΕ από την αισχρή φιλία και τη δολία συζήτηση μαζί τους (δηλ.τους αιρετικούς), αν πράγματι επιθυμείτε μεχρι τέλους να διατηρήσετε τους εαυτούς σας υγείς στην ορθη πίστη που κληρονομήσατε από τους προγόνους σας.

Να ξέρετε, ότι κάθε αίρεση έχει αρχηγό της τον διάβολο, επειδή αυτός είναι ο αναφερόμενος στο Ευαγγέλιο εχθρός. Είναι εκείνος ο άνθρωπος που μέσα στο σιτάρι της καθαρής ευαγγελικής θεογνωσίας έσπειρε τα πονηρά ζιζάνια, δηλαδή τις διάφορες αιρέσεις με τις οποίες ο αισχρότατος προσπαθεί να μας παρασύρει και δι΄ αυτών να μας απομακρύνει από την άμωμη ορθόδοξη πίστη.

Ας οπλιστούμε λοιπόν με την καλή πανοπλία των δογμάτων, που είναι τα θεολογικά κεφάλαια του Ιωάννου του Δαμασκηνού, ας τα εμπεδώσουμε, ώστε να είμαστε σε θέση με τις αιχμές τους να περιφράξουμε όλα τα ανοικτά στόματα των πολεμίων μας (δηλ. των αιρετικών) και να συντρίψουμε την κάθε αναίδεια, που εναντιώνεται στον Χριστό… «Ουκ έστιν ημίν η πάλη προς αίμα και σάρκα, αλλά προς τας αρχάς, προς τας εξουσίας, προς τους κοσμοκράτορας του σκότους του αιώνος τούτου, προς τα πνευματικά της πονηρίας».

Προς όσους επιδίδονται στα φοβερά αμαρτήματα των Σοδόμων, τα οδηγούντα στον όλεθρο και την αιώνια κόλαση (Αγίου Μαξίμου του Γραικού-Λόγος ΙΘ)

Επιμέλεια κειμένου: πρωτοπρεσβύτερος Δημήτριος Αθανασίου (χημικού)

Στις 12 Οκτωβρίου η τοπική εκκλησία της Άρτας εορτάζει την ανάμνηση της μετακομιδής τεμαχίου λειψάνου του Οσίου Μαξίμου του Γραικού από την Ιερά Μονή  Βατοπαιδίου στην Άρτα. Η μετακομιδή των Ιερών Λειψάνων του Αγίου Μαξίμου του Γραικού στην Άρτα έγινε την 12η Οκτωβρίου 1997.

Γράφονται στα Πρακτικά της Συνάξεως της Ι. Μ. Μ.Βατοπαιδίου τα εξής.

«…Tο απόγευμα αφίχθησαν εις Άρταν, συνοδεία πάντοτε περιπολικού οχήματος και οχήματος ασφαλείας της Αστυνομίας, όπου επεφυλάχθη μεγαλειώδης και θερμοτάτη υποδοχή εις τον άγιον Μάξιμον υπό του Σεβασμιωτάτου αγίου Άρτης και άλλων Aρχιερέων, των Aρχών της πόλεως και του Αρτινού λαού, υποδεχομένου τον ομαίμονα Άγιόν του εις τα χώματα ένθα ανετράφη.

Αξίζει να σημειωθεί, ότι όλη η περιοχή τότε υπέφερεν εξ ανομβρίας και δια της αφίξεως του αγίου λειψάνου ήρχισε καταρρακτώδης βροχή, η οποία εσταμάτησε δι’ ολίγην ώραν κατά την υποδοχήν και μέχρι του πέρατος της υποδοχής. Ο λαός έζησε το γεγονός τούτο ως διπλούν θαύμα του αγίου Μαξίμου. Αφ ενὸς ο Άγιος έφερε τας ποθουμένας βροχάς, και αφ’ ετέρου έπαυσε ταύτας δι’ ολίγον, δια να δυνηθή ο κόσμος να παρευρεθή εις την υποδοχήν. Ο Άγιος Καθηγούμενος εξέφρασε την βαθείαν συγκίνησίν του από την ευλάβειαν του Αρτινού λαού προς τον Άγιον Μάξιμον…..»

Με αφορμή την εορτή αυτή , παρουσιάζουμε τον  λόγο ΙΘ  του Οσίου Μαξίμου με τίτλο: « Προς όσους επιδίδονται στα φοβερά αμαρτήματα των Σοδόμων, τα οδηγούντα στον όλεθρο και την αιώνια κόλαση».

Δυστυχώς η διδασκαλία του Οσίου είναι άγνωστη στο χριστεπώνυμο πλήρωμα της τοπικής εκκλησίας. Οι λόγοι πολλοί. «Ο έχων νουν νοείν, νοείτω»….

Εισαγωγικά στον Λόγο του Οσίου Μαξίμου

Παρατηρείται τα τελευταία χρόνια η ιλιγγιώδης  προώθηση της ομοφυλοφιλίας παγκοσμίως και η  νομική θεσμοθέτησή της από πολλές κυβερνήσεις κρατών. Το φαινόμενο αυτό δεν είναι δυνατόν να εξηγηθεί διαφορετικά παρά μόνον ως ένα «σημείο των καιρών» και ως μια σαφέστατη ένδειξη ότι η ανθρωπότητα μπήκε πλέον στην τελική ευθεία της ιστορικής της πορείας.

Η δημόσια προβολή της ομοφυλοφιλίας, εκτός του ότι προσβάλλει τη δημόσια αιδώ και τη θρησκευτική μας συνείδηση, στέλνει προς τους νέους μηνύματα ανώμαλης σεξουαλικής συμπεριφοράς και αποτελεί τορπίλη στα θεμέλια της ελληνικής οικογένειας και της κοινωνίας με το οξύ δημογραφικό πρόβλημα, αλλά και αιτία ψυχοπαθολογικών διαταραχών στα παιδιά, που θα ανατραφούν από ομοφυλοφιλικά ζεύγη, όπως επιδιώκεται.

Η Αγία Γραφή, που εκφράζει το θέλημα του Θεού, του Δημιουργού του ανθρώπου και σοφού Γνώστη της ανθρωπίνης φύσεως, καταδικάζει την ομοφυλοφιλία ως πάθος, ατιμία και ασχημοσύνη, το οποίο τιμωρήθηκε αυστηρά με φωτιά και θειάφι στην πόλη των Σοδόμων και Γομόρρων.

Για το σύνολο των Αγίων Πατέρων η ομοφυλοφιλία είναι το πιο σιχαμερό και ακάθαρτο αμάρτημα και αποτελεί μεγάλη ασέβεια προς τον Θεό – Δημιουργό του ανθρώπου σε άρσεν και θήλυ και βλάσφημη κατάργηση του Ευαγγελίου.

Στα βήματα του Ευαγγελίου και των Αγίων της Ορθόδοξης Εκκλησίας βρίσκεται και ο παρακάτω λόγος του Οσίου Μαξίμου του Γραικού.

————————————————————————-

«Αρχή σοφίας φόβος Κυρίου, σύνεσις δε αγαθή πάσι τοις ποιούσιν αυτήν»[ Ψαλμ. 110, 10.], λέγει ο θείος ψαλμωδός. Και ποιος είναι αυτός που οδηγείται από το φόβο του Κυρίου, διδάσκει ο ίδιος ο ψαλμωδός λέγοντας σε άλλο χωρίο: «Μακάριος ανήρ ο φοβούμενος τον Κύριον, εν ταις εντολαίς αυτού θελήσει σφόδρα», δηλαδή θα τις αγαπήσει, θα κατευθύνει με ζήλο τη ζωή του σύμφωνα με αυτές και θα διδάσκεται από αυτές…..

Έχουν αγαθό νου αυτοί που έχουν οδηγό τους το φόβο του Κυρίου, δηλαδή εκτελούν έμπρακτα τις άγιες εντολές Του. Αντιθέτως, όσοι τις παραβαίνουν δεν έχουν αγαθό νου, αλλά μεγάλη ανοησία, και επιφέρουν στον εαυτό τους αιώνιο όλεθρο, όπως λέγει ο ίδιος προφήτης: «Μακράν από αμαρτωλών σωτηρία, ότι τα δικαιώματά σου ουκ εξεζήτησαν»[Ψαλμ. 118, 155.]. Επίσης λέγει: «Εξουδένωσας πάντας τους αποστατούντας από των δικαιωμάτων σου, ότι άδικον το ενθύμημα αυτών»[Ψαλμ. 118, 118.].

Αν όμως ο Θεός εξουδενώνει τους αποστατούντας από «των δικαιωμάτων του», τότε είναι φανερό ότι θα καταλήξουν στην αιωνία καταστροφή. Και ποιοι είναι αυτοί που θα χαθούν περισσότερο από όλους, αν όχι όσοι με τη μεγάλη τους ανοησία νομίζουν ότι δεν θα καταδικαστούν οι άνομοι το ίδιο όπως και οι παλαιότεροι ασεβείς, οι κάτοικοι των Σοδόμων, τους οποίους η κρίση του Θεού κατέστρεψε μαζί με τις πόλεις τους διά πυρός και σιδήρου; Αυτούς έχει κάνει παράδειγμα για όσους θα θελήσουν αργότερα να δείξουν ασέβεια, όπως αυτοί, στους οποίους αναφέρεται ο απόστολος Πέτρος στην Β΄ Επιστολή του.

Γι’ αυτό θα έπρεπε κυρίως οι χριστιανοί, επειδή αυτοί έχουν τη φοβερή απόδειξη της οργής του Θεού, όχι μόνο να σιχαίνονται αυτό το αηδιαστικό για τον Θεό μίασμα, που περισσότερο από όλες τις άλλες ανομίες εξοργίζει τον Ύψιστο, αλλά και να καίνε με το πυρ και να αναθεματίζουν όσους το διαπράττουν και δεν το θεωρούν έγκλημα. Όμως, αυτό το θεομίσητο μίασμα προκαλεί την ασυγ­κράτητη οργή του Θεού εναντίον των ορθοδόξων ως καταραμένων από τον Θεό, ο οποίος λέγει, «και μετά άρσενος ου κοιμηθήση κοίτην γυναικείαν· βδέλυγμα γάρ εστι»[Λευϊτ. 18, 22.], καθώς και εναντίον εκείνων που δεν το σταματούν. Εκείνοι λοιπόν δεν θα είναι άξιοι της χριστιανικής ευλογίας, αλλά θα την χάσουν, σύμφωνα με την εντολή του αποστόλου που λέγει: «Εάν τις αδελφός ονομαζόμενος ή πόρνος ή πλεονέκτης ή ειδωλολάτρης ή λοίδορος ή μέθυσος ή άρπαξ, τω τοιούτω μηδέ συνεσθίειν»[Α΄ Κορ. 5, 11.]. Αν αυτό το μίασμα δεν ήταν τόσο μισητό στον Θεό, δεν θα έκαιγε Αυτός με ασυγκράτητη οργή την πόλη των Σοδομιτών και δεν θα μετέτρεπε τη γη τους σε δύσοσμη λίμνη προς παραδειγματισμό και στηλίτευση της βδελυρής πράξεώς τους. Πόσο αισχρό υπήρξε το μίασμα του αμαρτήματος των Σοδόμων το έδειξε και ο θείος απόστολος Παύλος στην προς Ρωμαίους Επιστολή του λέγοντας: «Διό και παρέδωκεν αυτούς ο Θεός εν ταις επιθυμίαις των καρδιών αυτών εις ακαθαρσίαν του ατιμάζεσθαι τα σώματα αυτών εν αυτοίς, οίτινες μετήλλαξαν την αλήθειαν του Θεού εν τώ ψεύδει, και εσεβάσθησαν και ελάτρευσαν τη κτίσει παρά τον κτίσαντα, ος εστιν ευλογητός εις τους αιώνας· αμήν. Διά τούτο παρέδωκεν αυτούς ο Θεός εις πάθη ατιμίας· αι τε γάρ θήλειαι αυτών μετήλλαξαν τη φυσικήν χρήσιν εις την παρά φύσιν, ομοίως δε και οι άρσενες αφέντες τη φυσικήν χρήσιν της θηλείας εξεκαύθησαν εν τη ορέξει αυτών εις αλλήλους, άρσενες εν άρσεσι την ασχημοσύνην κατεργαζόμενοι και την αντιμισθίαν ην έδει της πλάνης αυτών εν εαυτοίς απολαμβάνοντες»[Ρωμ. 1, 24-27.]. Και αν σε αυτήν τη ζωή ο Θεός παρέδωσε «τας επιθυμίας των καρδιών αυτών εις ακαθαρσίαν του ατιμάζεσθαι», είναι σαφές ότι και στη μέλλουσα ζωή θα τις φυλακίσει στα αιώνια βάσανα και στα αβάσταχτα μαρτύρια, μαζί με τους παλαιοτέρους συνεργούς τους, τους κατοίκους των Σοδόμων.

Τι ακολασία, τι ανόητη και πρωτοφανής πορνεία! Ελάτε στον εαυτό σας, ακόλαστοι, και δείτε σε ποια αισχρή ηδονή έχετε παραδοθεί! Απομακρυνθείτε όσο γίνεται πιο γρήγορα από αυτήν, όσο η άρρητη Χάρη του Θεού σας δίδει ακόμη καιρό για μετάνοια! Παραμένοντας με τη θέλησή σας στην ατιμία, είναι δυνατό να μην καταλαβαίνετε ότι σκάβετε το βόθρο με τις ακαθαρσίες, παίρνετε από εκεί τη δύσοσμη κοπριά, την τρώτε και την καταπίνετε; Τι πρωτοφανής αναισθησία και ασωτία! Τι αβάσταχτα μαρτύρια θα υποστείτε! Κάνοντας ο ένας επάνω στο σώμα του άλλου τόσο βδελυρή ακολασία, που δεν συμβαίνει ούτε στα άλογα ζώα, γίνατε πιο άλογοι από τα πιο άλογα. Φροντίστε να γνωρίσετε λοιπόν εσείς οι πιο ακόλαστοι, ότι δημιουργηθήκατε κατ’ εικόνα και ομοίωση Θεού, προορισμένοι για καλές πράξεις, για να δοξάζετε τον Θεό που σας δημιούργησε και να δοξαστείτε και εσείς από Αυτόν μέσω των πνευματικών χαρισμάτων, που σας δίδει Αυτός. Αντιθέτως εσείς, τυφλώνοντας και παραπλανώντας τον εαυτό σας με την αισχρή σαρκική επιθυμία σας, όχι μόνο χάνετε αυτό το αξίωμα και την ομορφιά της εικόνας του Θεού, με τα οποία έχετε τιμηθεί, αλλά γίνεστε πιο ανόητοι και πιο άλογοι ακόμη και από τα πιο άλογα ζώα, αφού τολμάτε, ενώπιον των πανάγνων οφθαλμών του Δημιουργού σας, αυτό το θεο­μίσητο μίασμα, που δεν υπάρχει ούτε καν στα άλογα ζώα.

Νομίζω ότι όσοι τολμούν αδιάντροπα αυτό το θεομίσητο μίασμα, θα παραδοθούν σε μαρτύρια ακόμη πιο βαριά από αυτά στα οποία παραδόθηκαν οι αρχαίοι κάτοικοι των Σοδόμων. Ο λόγος είναι ότι εκείνοι έδειξαν ασέβεια προς τον Θεό εν αγνοία τους, πριν ακόμη υπάρξει ο νόμος και πριν δοθεί η εντολή που απαγορεύει αυτό το βδελυρό μίασμα. Αυτοί όμως που, όπως εκείνοι, δια­πράττουν τώρα αυτήν την βδελυρή πράξη, δεν αμαρτάνουν εν αγνοία τους, αλλά εξαιτίας της μεγίστης αναισθησίας και ανοησίας τους, εν πλήρει γνώσει της μέλλουσας φοβερής Κρίσεως του Θεού. Γι’ αυτό και θα παραδοθούν σε πιο βαριά μαρτύρια, σύμφωνα με τον τρομερό λόγο του Ευαγγελίου: «Εκείνος δε ο δούλος, ο γνους το θέλημα του κυρίου εαυτού και μη ετοιμάσας μηδέ ποιήσας προς το θέλημα αυτού, δαρήσεται πολλάς», δηλαδή θα δεχθεί δυνατά και ατέλειωτα βασανιστήρια, ενώ «ο μη γνους, ποιήσας δε άξια πληγών, δαρήσεται ολίγας»[Λουκ. 12, 47-48.], δηλαδή θα έχει πιο ελαφρά αιώνια βάσανα. …………..

Υπάρχει και ένα στοιχείο, που έχω από την αντίπαλη πλευρά και το θεωρώ ως το πιο αξιόπιστο. Γι’ αυτόν το λόγο θα μιλήσω και γι’ αυτό που είχα ακούσει από τους Αγαρηνούς. Διότι, αν και αποδέχονται αυτό το μίασμα, όσοι από αυτούς είναι πιο σώφρονες, ισχυρίζονται πως, όσοι το διαπράττουν, δεν θα δουν το πρόσωπο του Θεού, δηλαδή θα καταδικαστούν σε όλεθρο χωρίς καμμία δίκη και κρίση. Ακούτε και ντραπείτε, άφρονες, που θεωρείτε αυτό το θεομίσητο μίασμα ως αθώο. Και αν καμία θεόπνευστη γραφή, που απειλεί με αιώνιο μαρτύριο, δεν μπορεί να σας διορθώσει, τότε τουλάχιστον να συνέλθετε με αυτήν τη γνώμη των Αγαρηνών και να αποφύγετε αυτήν τη θεομίσητη πλάνη. «Δράξασθε παιδείας, μήποτε οργισθή Κύριος και απολείσθε εξ οδού δικαίας. Όταν εκκαυθή εν τάχει ο θυμός αυτού, μακάριοι οι πεποιθότες επ’ αυτώ»[Ψαλμ. 2, 12-13.]. Αδελφοί, «φοβερόν το εμπεσείν εις χείρας Θεού ζώντος»[Εβρ. 10, 31.]. Και πώς να μην είναι φοβερό, αφού είναι αδύνατο να κρυφθείτε από Αυτόν κάπου, σύμφωνα με τα λόγια του εναρέτου Δαυίδ: «Πού πορευθώ από του πνεύματός σου και από του προσώπου σου πού φύγω;», δηλαδή από την οργή και από τον δίκαιο θυμό Σου. «Εάν αναβώ εις τον ουρανόν, συ εκεί ει, εάν καταβώ εις τον άδην, πάρει· εάν αναλάβοιμι τας πτέρυγάς μου κατ’ όρθρον και κατασκηνώσω εις τα έσχατα της θαλάσσης, και γάρ εκεί η χειρ σου οδηγήσει με, και καθέξει με η δεξιά σου»[Ψαλμ. 138, 7-10.]. «Και μη φοβηθήτε από των αποκτενόντων το σώμα, την δε ψυχήν μη δυναμένων αποκτείναι· φοβήθητε δε μάλλον τον δυνάμενον και ψυχήν και σώμα απολέσαι εν γεέννη»[Ματθ. 10, 28.]. Όταν όμως ακούτε για την γέεννα, μην τη θεωρείτε καθαρτήριο πύρ, όπως ισχυρίζονται οι κακόβουλοι Λατίνοι, οι οποίοι ακολουθούν τον αιρετικό Ωριγένη, αλλά να γνωρίζετε ότι αυτή είναι το αιώνιο πυρ, που θα βασανίζει τους απίστους και αμετανοήτους αμαρτωλούς στους αιώνες των αιώνων αναλόγως με τα αμαρτήματά τους. Επειδή ο Κύριος δεν είπε ότι «τον δυνάμενον και ψυχήν και σώμα απολέσαι εν γεέννη» θα καθαρίσει, αλλά «απολέσει», δηλαδή θα τον βασανίζει ατελείωτα και θα τον παραδώσει σε αιωνία απώλεια. Αν εσείς προτιμάτε να καταλήξετε σε αυτόν τον όλεθρο και σε αυτά τα βασανιστήρια στον ατελεύτητο αιώνα, τότε συνεχίστε να απολαμβάνετε αυτήν τη βδελυρή και αισχρή ηδονή σας, όπως ο δύσοσμος χοίρος τις λάσπες και τον βούρκο.

……Ήδη έχω πει πολλές φορές και δεν θα πάψω να το λέω: Να μισήσετε ολόψυχα αυτήν την ατιμία, για να μην είστε υιοί της κατάρας και του αιωνίου ολέθρου. Είσαστε χριστιανοί και έτσι ονομάζεστε, αφού πήρατε αυτό το έξοχο όνομα από τον Χριστό, τον πάναγνο και πανάγιο Θεό. Να ζείτε λοιπόν αντάξια του Χριστού με κάθε αγιότητα και σωφροσύνη, ευχαριστημένοι με τη δοσμένη σε σας από τον αγαθό Δημιουργό έλξη προς το γυναικείο φύλο. Μην μοιάζετε στους ασεβείς Ισμαηλίτες, οι οποίοι προέρχονται από τη δούλη Άγαρ  και δεν έχουν μερίδιο στην ουράνια κληρονομιά μαζί με τον Ισαάκ, τον υιό της ελεύθερης. Μην στερείτε λοιπόν από τον εαυτό σας ανόητα αυτήν τη χαρισμένη από τον Θεό κληρονομιά των αρρήτων αιωνίων αγαθών για χάρη αυτής της βδελυρής, θεομίσητης και αισχρής ηδονής με αυτό το καταραμένο μίασμά σας. «Μη γίνεσθε ως ίππος και ημίονος, οις ουκ έστι σύνεσις, εν κημώ και χαλινώ», δηλαδή διά της οργής του Θεού και του μένους του, «τας σιαγόνας άγξαι». Να μην στερηθείτε εξαιτίας των ανυπακοής της ψυχής σας την ελευθερία, όπως αυτοί που δεν θέλουν να τον προσεγγίσουν με αληθινή και πλήρη μετάνοια, η οποία εξαγνίζει τις αμαρτίες στην παρούσα ζωή. Γιατί η παρούσα ζωή είναι ο χρόνος της πράξεως, δηλαδή της τελέσεως καλών πράξεων, ενώ ο μέλλοντας αιώνας είναι ο χρόνος της ανταποδόσεως και όχι της καθάρσεως….. Γι’ αυτό ας ακολουθήσουμε πιστά τη διδασκαλία του Ευαγγελίου και των αποστόλων και την παράδοση των Πατέρων, ώστε να γίνουμε άξιοι της απολαύσεως των αιωνίων αγαθών δια της χάριτος και της φιλανθρωπίας του Ιησού Χριστού, στον Οποίο αρμόζει κάθε δόξα, τιμή και προσκύνηση εις αιώνα αιώνων. Αμήν.

(Πηγή: Άπαντα Αγίου Μαξίμου Γραικού, Αγίου Μαξίμου Γραικού Λόγοι, Τόμος Α΄, Μετάφραση: Μάξιμος Τσυμπένκο – Τιμόθεος Γκίμον, Έκδοσις Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου, Άγιον Όρος 2011.)

Ομιλία εις τον Άγιο Μάξιμο Γραικό!

   ………………………………………………………………………………..

 Θαυμαστός ο Θεός εν τοις Αγίοις αυτού!

   Ο Άγιος Μάξιμος ο Γραικός, υπήρξε τέλειος μιμητής του Χριστού, φίλος και αδελφός Του, έζησε την εσταυρωμένη ζωή, βάσταζε τα στίγματα του Κυρίου στο σώμα του.

 Το όνομα Μάξιμος ετυμολογικά σημαίνει Μέγιστος. Η επωνυμία Γραικός αποδεικνύει την συνείδηση ότι ήταν Έλληνας και ότι ανήκε στον περιούσιο αυτό λαό και ότι μόνο αυτό αρκούσε να του δώσει κύρος, γι αυτό αναφωνούσε:

«ΕΛΛΗΝ ΕΙΜΙ ΚΑΙ ΕΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΧΩΡΑ ΕΓΓΕΝΝΗΘΗΝ ΚΑΙ ΑΝΕΤΡΑΦΗΝ ΚΑΙ ΕΚΑΡΗΝ ΜΟΝΑΧΟΣ».

   Η θεία Πρόνοια ευδόκησε να δεχθεί ο όσιος Μάξιμος υπερφυσικούς πειρασμούς και ίσως κάποιοι μελετώντας την ζωή του Αγίου, να διερωτηθούν γιατί ο Θεός να επιτρέψει τέτοιου είδους θλίψεις.

  Ο γέροντας Ιωσήφ Βατοπαιδινός  μας λέγει:

1) Άλλοι είναι οι πειρασμοί των αγωνιστών για να προσθέσουν πρόοδο και να προφυλάσσονται από τα βλαβερά και επικίνδυνα,

 2) διαφορετικοί αυτών που απομακρύνονται και πλανώνται, ώστε να πλησιάσουν στον Θεό,

3)  διαφορετικοί  οι πειρασμοί των τελείων για να τους προβάλλει η Εκκλησία ως στήριγμα των πιστών και ως παράδειγμα προς μίμηση.

 Η 3^η μερίδα περιλαμβάνει και τον Άγιο Μάξιμο.

   Ο Άγιος με την χάρη του Θεού αναδείχτηκε έτοιμος, ταπείνωσε, κένωσε τον εαυτό του και γι αυτό δοξάστηκε και μετά τον θάνατό του με την άκτιστη, άφθαρτη δόξα του Θεού.

  Ήταν σοφός, λόγιος, αλλά και ακτήμων μοναχός, ποιμένας που αγάπησε τον άνθρωπο και έδωσε όλο το είναι του σε αυτήν την υψηλή διακονία. «Τι γλυκύτερον μέλιτος; και τι ισχυρότερον λέοντος;» Κριτ. ιδ. 18. Σε εποχή πνευματικής πτωχείας, έδωκεν ο Θεός τον Μάξιμο, Καθοδηγητή του Ρωσικού λαού, διά του λόγου του γραπτού τε και προφορικού, ώστε να χορτάσει και να ξεδιψάσει τον λαό του Θεού.

  Ο Άγιος Μάξιμος κατά κόσμον Μιχαήλ Τριβώλης, γεννήθηκε από γονείς ευγενείς και ευσεβείς στην Άρτα το 1470 μ.Χ. από εκείνους διδάχθηκε τα πρώτα γράμματα αλλά και τα νάματα της πίστεως. Συνεχίζει τις σπουδές του στην Κέρκυρα και στην Ιταλία ολοκληρώνει με θαυμαστή οξύνοια Θεολογία, Φιλοσοφία, Αρχαία Ελληνικά, Λατινικά και ξένες γλώσσες.

  Στα 35 του έρχεται στο περιβόλι της Παναγίας στην Ι.Μ. Βατοπεδίου για 10 έτη, υπηρετεί ταπεινά αποδεικνύει τον σεβασμό και την υπακοή του στους πατέρες. Εξαιτίας της σπουδαίας μόρφωσης και αρετής του, αποκτά κύρος και φήμη σε όλο το Άγιον Όρος.

  Με εντολή της Συνάξεως αποστέλλεται στη Ρωσία. Ο σκοπός να γίνει φορέας ορθοδόξου φρονήματος, μεταφράζοντας και διορθώνοντας Εκκλησιαστικά Κείμενα. Η ευθύτητα του δεν τον απέτρεψαν να σχολιάσει τα κακώς κείμενα Α) Εκκλησίας και Β) Εξουσίας.

Α) Την εποχή αυτή στην πνευματική ζωή της Ρωσίας επικρατούσαν δύο τάσεις σχετικά με τον μοναχισμό. Η μία υποστήριζε ότι τα μοναστήρια δικαιούνταν να έχουν μεγάλη κτηματική  ιδιοκτησία που θα περιλάμβανε χωριά και δούλους χωρικούς. Η άλλη ακολουθούσε την ησυχαστική παράδοση του Αγίου Όρους, φρονώντας ότι οι μοναχοί δεν πρέπει να μπλέκονται σε μέριμνες βιοτικές και να αντιδικούν με τους χωρικούς για πράγματα υλικά.

   Ο Μάξιμος –χωρίς να ταχθεί με κανέναν‐ υποστήριζε τις σωστές απόψεις της Ορθοδοξίας για την περιουσία. Τόνιζε πως η Εκκλησία δικαιούται να έχει κτηματική περιουσία για τα απολύτως αναγκαία πράγματα και για τη διενέργεια αγαθοεργιών. Χτυπούσε όμως τον υπερβολικό πλούτο ο οποίος, έλεγε, διαφθείρει τον άνθρωπο και σκοτίζει το νου του.

Β) Αφορμή για την σύγκρουση με την πολιτική ηγεσία δόθηκε όταν ο ηγεμόνας θέλησε να χωρίσει την ευσεβή σύζυγό του Σολομονή, επειδή δεν έκανε παιδιά για να αφήσει διάδοχο, και να παντρευτεί την Λιθουανή ετερόδοξη Ελένη. Ο Μάξιμος αντιτάχθηκε. Αυτή του η στάση προκάλεσε τη δυσμένεια του ηγεμόνα απέναντί του.

  Έτσι μεταξύ του 1524‐25 διατάχθηκε η σύλληψή του. Του επιφυλάχθηκε μια θεαματική δίκη. Οι κατηγορίες εναντίον του ήταν χαλκευμένες και ψεύτικες. Τον κατηγόρησαν και του καταλόγισαν αίρεση, μαγεία, κατάκριση και συνωμοσία κατά του ηγεμόνα, κατασκοπεία υπέρ του Τούρκου σουλτάνου, κατάκριση για την αντικανονική διακοπή των σχέσεων της Ρωσικής Εκκλησίας με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, κατάκριση εναντίον των μοναστηριών και της Εκκλησίας για τις κτίσεις της σε γη και δούλους χωρικούς και άλλα διάφορα.

   Έτσι τον καταδίκασαν σε εγκλεισμό στη μονή Βολοκαλάμσκ ως αιρετικό και ως αμετανόητο αμαρτωλό. Εκεί τον οδήγησαν σιδηροδέσμιο σε απομόνωση και τον παρέδωσαν στην εκδίκηση των μοναχών που τόσο είχε ελέγξει. Το χειρότερο ήταν ότι του απαγόρευσαν τη Θεία Κοινωνία και τη συμμετοχή του στις ακολουθίες του Ναού.

  Έξι χρόνια πέρασε ο όσιος Μάξιμος σε αυτή τη σκληρή σκλαβιά ανάμεσα σε εχθρικούς προς αυτόν μοναχούς σε ένα υγρό και στενό κελί, όπου υπέμεινε την πείνα, το κρύο, τη δυσωδία, και την στέρηση ασχολίας. Επί πλέον του αφαίρεσαν τα βιβλία και του απαγόρευσαν να γράφει. Η μόνη του παρηγοριά ήταν η θερμή και αδιάλειπτη προσευχή του.

  Ο Κύριος όμως δεν τον εγκατέλειψε. Παρουσιάστηκε σε αυτόν άγγελος Κυρίου στη φυλακή ο οποίος τον στερέωσε στην υπομονή λέγοντάς του: «Υπομονή, γέροντα. Με αυτά τα πρόσκαιρα βάσανα θα λυτρωθείς από τα αιώνια». Παρηγορημένος από αυτή την ουράνια επίσκεψη ο Μάξιμος ευχαριστούσε από τα βάθη της καρδιάς του τον Κύριο και εξύμνησε το παράκλητο Άγιο Πνεύμα με ένα Κανόνα τον οποίο βρήκαν γραμμένο με κάρβουνα στον τοίχο του κελιού του. Αρχίζει με τις λέξεις: «ὁ μάννα τὸν Ἰσραὴλ πάλαι ἐν ἐρήμῳ θρέψας…».

 Ο Μάξιμος παρέμεινε φυλακισμένος για 23 ολόκληρα χρόνια. Η εκδικητικότητα των κρατούντων δεν κάμφθηκε με τίποτε.

      Η δικαίωσή του

  Μόλις το 1548 ο Άγιος Μάξιμος απελευθερώνεται και έρχεται να ζήσει στη μονή Αγίας Τριάδος έξω από την Μόσχα, στο σημερινό Ζαγκόρσκ, την οποία είχε ιδρύσει ο όσιος μοναχός Σέργιος. Ήταν αποκαμωμένος από το βάρος των δεσμών και τη ζοφερή φυλακή, από τις εσωτερικές και εξωτερικές θλίψεις και τα βάσανα. Έτσι έμεινε στη Ρωσία και αναπαύθηκε στα 1560, στις 21 Ιανουαρίου, σε ηλικία 90 χρόνων, αφήνοντας πίσω του ένα τεράστιο συγγραφικό έργο.

Στις πρώτες εικόνες μετά την κοίμησή του αγιογραφείται ως σοφός, αργότερα με φωτοστέφανο ως «άγιος Πατέρας» των Ρώσων. Παριστάνεται με μεγάλα γένια, ασπρομάλλης, κρατώντας βιβλίο ή ειλητάριο με γραμμένη την φράση, «Πίστις χωρίς των έργων νεκρά εστίν», η οποία ερμηνεύτηκε ως αιχμή κατά της τυπολατρίας του κλήρου και της συγκέντρωσης μεγάλης περιουσίας των μοναστηριών, αλλά και κατά της κακοδιοικήσεως του ηγεμόνα της Ρωσίας.

  Αναφέρονται πολλές θαυματουργικές ιάσεις προσώπων που έπασχαν από διάφορες ασθένειες.    Ο άρχοντας Αλέξιος Ιβάνοφ, που ήταν πολύ άρρωστος, δεκαέξι χρόνια μετά την κοίμηση του αγίου Μαξίμου θεραπεύτηκε με τις ευχές του, τρώγοντας κόλλυβα μετά την τέλεση της μνήμης του αγίου.

  Το 1561 επί πατριάρχου Νίκωνος κάποιος ήλθε να εκπληρώσει ένα τάμα στην Λαύρα του Αγίου Σεργίου. Μετά την παράκληση που έψαλε στο παρεκκλήσι κουρασμένος κάθισε πάνω στην πλάκα ενός τάφου. Ξαφνικά κάποια δύναμη τον έριξε κάτω και κτύπησε πάρα πολύ. Αφού με δυσκολία πλησίασε, ρωτούσε τους ανθρώπους σε ποιόν ανήκε ο τάφος. Του απάντησαν: «Του μοναχού Μαξίμου του Γραικού». Τότε ζήτησε συγχώρηση από τον άγιο, έκανε παννυχίδα προς αυτόν και έγινε τελείως καλά.

Ο διακονητής Ιωάννης δεν πίστεψε στο θαύμα και με υπερηφάνεια κάθησε πάνω στον τάφο. Τρεις φορές έπεσε κάτω και τραυματίστηκε πολύ σοβαρά στο πρόσωπο. Συναισθάνθηκε το σφάλμα του και παρακάλεσε τον Κύριο στρεφόμενος στην εικόνα του να τον συγχωρήσει. Κοιμήθηκε και είδε κάποιον άγνωστο μοναχό να προσεύχεται προς τον Χριστό. Τον ρώτησε ποιός είναι, και του απάντησε: «Εγώ είμαι ο Μάξιμος ο Γραικός». Τότε ο Ιωάννης του ζήτησε συγχώρηση. Ο άγιος Μάξιμος του είπε με οργή: «Γιατί με ατιμάζεις; Άκουσες ότι την ίδια ημέρα κτύπησε ο άνθρωπος που κάθησε πάνω στον τάφο μου. Ιδού, για την απιστία σου τιμωρήθηκες όπως έπρεπε».

  Οι Ρώσοι τον θεωρούν 2^ο Φωτιστή τους. «Μέσω Μαξίμου γνωρίσαμε τον Θεό».

Επίσημα η Αγιοκατάταξη του Αγίου Μαξίμου επήλθε το 1988.

  Εκείνο που εντυπωσιάζει στον Άγιο είναι πως κι αν απέθανε ζει, στα βιβλία. Τα συγγράμματα του παραμένουν επίκαιρα. Ζει στο σημερινό γίγνεσθαι της απανταχού γης Ορθοδόξου Εκκλησίας. Απέδειξε περίτρανα, πόσο αξίζει ένας άνθρωπος να εντρυφά στο λόγο του Θεού και να τον διαδίδει. «Μακάριοι οι ακούοντες τον λόγον του Θεού και φυλάσσοντες αυτόν». (Λουκ. ια. 28). Τρισμακάριοι οι εντρυφώντες και διατρανώνοντες αυτόν.

  Με το σαφή και χαριέστατο και πνευματικό λόγο του, «απεξέδυσε από τα ειδωλολατρικά στοιχεία την σύγχυση της Πίστεως των ανθρώπων των ήμερων εκείνων και προσέφερε ανόθευτη τη θεία διδασκαλία.

   Διδαχές Αγίου:   «Λόγος Ζ΄ – Περί πειρασμών κατά την διάρκεια των ονείρων»

  «Επειδή μέσα σου, θεομίσητε (διάβολε), βρίσκεται ο σπόρος κάθε ανομίας, θες να παραπλανήσεις τις ψυχές των ανθρώπων, άλλοτε με την βοήθεια των άστρων και άλλοτε με διαφόρων ειδών μαγείες, όπως με το πέταγμα των πουλιών, την νεφελοσκοπία, τα μάγια με το κριθάρι, το αλεύρι, τα όσπρια, την κίνηση του ματιού η το διάβασμα της παλάμης. Με όλα αυτά, ρίχνεις τους ανόητους στις φλόγες των υποχθονίων βασάνων… Μη με παραπλανάς αναφέροντας τον Δανιήλ και τον Ιωσήφ, πού λόγω της τελείας αρετής τους έλαβαν άνωθεν την σοφία να ερμηνεύουν τα όνειρα, τα οποία είδαν οι άρχοντες με την θεία πρόνοια. Δεν είμαι άξιος ούτε της σκιάς αυτών των αγίων ανδρών εξαιτίας των πτώσεων στην αμαρτία. Αυτοί ομοίαζαν με τους ασωμάτους Αγγέλους, εγώ όμως μόνο ως προς την εξωτερική μου μορφή και την σκέψη μου διαφέρω από τα άλογα ζώα, ενώ τους μοιάζω ως προς όλα τα άλλα, και κυρίως ως προς τα πάθη και τις επιθυμίες μου.                                                                                          Πηγή: Άπαντα Αγίου Μαξίμου Γραικού Λόγοι, Τόμος Α΄

   Ο Μάξιμος ήταν ιδιαίτερα δυσαρεστημένος με τον κλήρο.
«Ποιος μπορεί να θρηνήσει πλήρως το σκότος που κάλυψε την γενεά μας! Οι ασεβείς περπατούν σαν λιοντάρια που βρυχούνται και απομακρύνουν από τον Θεό τους ευσεβείς, ενώ οι ποιμένες μας είναι πιο αναίσθητοι και από τις πέτρες. Βολεύτηκαν καλά και σκέπτονται μόνο για το πώς να σώσουν τον εαυτό τους… Δεν υπάρχει κανείς που θα συμβούλευε επιμελώς και θα νουθετούσε τους υβριστές, θα παρηγορούσε τους ταπεινούς, θα προστάτευε τους αδύναμους, θα στηλίτευε όσους αντιστέκονται στον λόγο της ευσεβείας, θα συγκρατούσε τους αισχρούς, θα καθοδηγούσε όσους έφυγαν από την αλήθεια και τον τίμιο τρόπο της χριστιανικής ζωής. Κανείς δεν θα αρνηθεί το αξίωμα του ιερέα από σωφροσύνη, κανείς δεν το ζητεί από θείο ζήλο για να διορθώνει τους άνομους και υβριστές. Αντιθέτως όλοι είναι έτοιμοι να το αγοράσουν δίνοντας μεγάλα δώρα και θέλοντας να ζήσουν τιμώμενοι και ευχαριστημένοι».

        Στον ΚΣΤ λόγο του «ΠΕΡΙ ΠΡΑΞΕΩΝ ΚΑΙ ΑΤΑΣΘΑΛΙΩΝ ΤΩΝ ΑΡΧΟΝΤΩΝ»,                   ο Μάξιμος γίνεται στηλιτευτής κάθε ανώτατης εξουσίας. Παριστάνει το κράτος με την μορφή μιας γυναίκας που κάθεται στο σταυροδρόμι. φοράει μαύρο ρούχο, έχει το κεφάλι σκυμμένο μέσα στις παλάμες και τα γόνατά της και κλαίει απαρηγόρητα περιτριγυρισμένη από άγρια θηρία. Στην επίμονη ερώτηση του Μαξίμου περί του ποια είναι η γυναίκα απαντά:
«Εγώ, ω ξένε, είμαι μία από τις ευγενείς και ένδοξες θυγατέρες του Ουρανίου Βασιλέως. Το όνομά μου είναι Βασιλεία, αλλά ονομάζομαι και εξουσία και κυριαρχία και δικαιοσύνη.. Αυτή την υπέροχη ονομασία την έλαβα από τον Ύψιστο επειδή όσοι με κατέχουν θα πρέπει να είναι φρούριο και στήριξη για τους υπηκόους τους και όχι όλεθρος και ακατάπαυστη ατασθαλία. Αυτήν την σημασία έχει το όνομα Βασιλεία.».
«Οι σημερινοί κυβερνήτες από σκληρότητα δεν δέχονται καθόλου τις καλές συμβουλές αυτών που θέλουν το καλό τους. Επειδή αυξήθηκαν υπερβολικά τα πάθη τους, με κατέστησαν τελείως ανίκανη και με ατίμασαν. Ελάχιστοι όμως είναι αυτοί που πραγματικά θα με φρόντιζαν, θα με στόλιζαν. Αυτός ο έρημος δρόμος που βλέπεις, είναι ο τελευταίος ακόλαστος αιώνας, που στερείται ήδη από ευσεβείς βασιλείς, επειδή όλοι ασχολούνται τώρα με τα δικά τους και όχι με τα θεία.                          Δεν έχω τον Νάθαν, που με τη σοφή παραβολή νουθέτησε τον βασιλέα Δαυίδ. Δεν έχω ζηλωτές, σαν τον Ηλία και τον Ελισαίο, που δεν δείλιασαν μπροστά στους ανόμους βασιλείς της Σαμάρειας.  Δεν έχω τον μέγα Ιωάννη τον Χρυσόστομο, που δεν υπέκυψε στην προσβολή και δεν αγνόησε τα ζεστά δάκρυα της άμοιρης χήρας, αλλά στηλίτευσε την φιλαργυρία και την απληστία της βασίλισσας Ευδοξίας. Αφού λοιπόν δεν έχω πλέον αυτούς τους αγωνιστές και ζηλωτές μου, δεν είναι δίκαιο να μοιάζω με χήρα γυναίκα και να κάθομαι στον έρημο δρόμο του τωρινού ακόλαστου αιώνα; Αυτές είναι οι δυστυχίες μου, που αξίζει να προκαλούν πολλούς θρήνους.

    Από τα στηλιτευτικά του συγγράμματα κάποια αφορούν τα ήθη της τότε Ρωσικής κοινωνίας.      Σ’ αυτά ελέγχει την εξωτερική επίπλαστη ευλάβεια και την απουσία εσωτερικού πνευματικού αγώνα. Τονίζει ότι οι άνθρωποι παροργίζουν τον Κύριο, όταν ενώ προσφέρουν «καλλίφωνους ύμνους, κωδωνοκρουσίες, και βαρύτιμο στολισμό στις εικόνες, δεν ελεούν τους πτωχούς και τα ορφανά και δεν απέχουν από το ψέμα και τα ελαττώματα.
  

 Σε ένα έργο του με τίτλο «Λόγος ως εκ προσώπου της Θεοτόκου» προς τους πλεονέκτες και γεμάτους με κάθε κακία που ελπίζουν να ευαρεστήσουν με μεγάλους κανόνες, παρουσιάζει την Θεοτόκο να ομιλεί και να λέγει στον Χριστιανό. «Το συχνό σου Χαίρε θα γίνει ευχάριστο σε μένα, όταν απέχεις από το μίσος, το ψεύδος και την κλοπή των ξένων υπαρχόντων, δεν διαφέρεις από τον ειδωλολάτρη, έστω και αν καυχάσαι με το Βάπτισμα. Εγώ δεν σε εισακούω, έστω και αν ψάλλεις αμέτρητους κανόνες και τροπάρια με όμορφη και δυνατή φωνή».
     Ο Μάξιμος κατέκρινε τις διάφορες δεισιδαιμονίες, που παρατήρησε στην Ρωσική κοινωνία.           Στον λόγο του «Περί Θείας Προνοίας και κατά των Αστρολόγων» σημειώνει:
«Μοναδικός απλανής αστέρας, ο οποίος σε οδηγεί προς την εργασία των οσίων αρετών, γνώριζε ότι είναι ο θείος και πάντοτε αγνός φόβος. Απ’ αυτόν πάντοτε να κρατείσαι ισχυρά πλέοντας ευθέως προς τον ουράνιο ακύμαντο λιμένα. Έτσι μοναδικός ολέθριος πλανήτης, που σε οδηγεί με μεγάλη ορμή στους κρημνούς και τις αβύσσους των κακών, είναι ο παμμίαρος δαίμων, ο όποιος σε απεδίωξε παλαιά από την Εδέμ με την βρώση του καρπού και τώρα πάλι προσπαθεί να σε αποκόψει από τον Δεσπότη Χριστό, τον Θεό σου, με την ολέθρια διδασκαλία των αστρολόγων…»

Στη συνέχεια παραθέτω έναν βίο Αγίου τον οποίο συνέγραψε, στον οποίο αποδεικνύεται η λογοτεχνική του δεξιοτεχνία.  «ΜΟΝΑΧΟΥ ΜΑΞΙΜΟΥ ΓΡΑΙΚΟΥ ΔΙΗΓΗΣΗ ΑΥΤΟΠΤΟΥ ΣΤΟ ΜΑΡΤΥΡΙΟ ΚΑΠΟΙΟΥ ΝΕΟΦΑΝΟΥΣ ΜΑΡΤΥΡΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΗ».

“Ήταν κάποιος νέος πολύ ευσεβής, στολισμένος με εξωτερική εμφάνιση και είχε άφθονες ψυχικές αρετές, πιστός χριστιανός. Δεν είχε πλήρη μόρφωση, αλλά κατά νου είχε αξιέπαινα έθιμα. Και συνεχίζει: Ήταν σκλάβος ενός πλούσιου Αγαρηνού και βοσκούσε τα πρόβατα εκείνου σε εύφορα λιβάδια”.

Στη συνέχεια παρουσιάζει την όμορφη κόρη του Τούρκου, που αγαπά παράφορα τον νεαρό βοσκό, ο οποίος όμως αρνείται να την παντρευτεί, αν πρώτα δεν βαπτιστεί χριστιανή.

“Εκείνη, ερωτευμένη και μαγεμένη από την ομορφιά και τη λεβεντιά του χριστιανού νέου, συμφωνεί ν’ αλλαξοπιστήσει. Για χάρη του κάνει τα πάντα και τελικά αποφασίζουν να φύγουν μαζί έξω από την πόλη. Θέλουν να πάνε όσο το δυνατόν πιο μακριά από τους γονείς και το σπίτι τους”.

“Αλλ’ ο βλέπων όλα τα καλά με ζηλόφθονο μάτι, δεν άφησε έξω από τα δικά του ζηλόφθονα δίχτυα και αυτή την υπόθεση. . Και συνεχίζει παραβάλλοντας τα ζηλόφθονα δίχτυα και τις μηχανορραφίες του Σατανά με το κατόρθωμα του διαβολικού Τούρκου, που κατάφερε τελικά να τους ανακαλύψει στο δάσος και να τους συλλάβει”.

Παρατηρούμε ότι ο Μάξιμος εκφράζεται με λογοτεχνική διάθεση, χρησιμοποιώντας χαριτωμένες εκφράσεις που θυμίζουν προχριστιανικούς ψαλμούς, όπως π.χ. ο γονέας του κοριτσιού σαν το πεινασμένο θηρίο που κατευθύνεται για κυνήγι μετά από αλλεπάλληλες προσπάθειες τους βρήκε κρυμμένους σε κάποιο δάσος σαν τα άκακα νεαρά ελάφια που κρύβονται από το θηρίο.

” Ο Αγαρηνός, πνέων μένεα, μόλις τους ανακάλυψε τραυμάτισε βάναυσα με φοβερό ξυλοδαρμό τον νεαρό βοσκό, γιατί δεν ήξερε ότι τα δύο παιδιά, παρά τον παράφορο έρωτά τους, ήταν ακόμη αγνά.

Ο Τούρκος έδεσε το βοσκό σφιχτά και τον ξανάφερε στο σπίτι του. Εκεί έμεινε άναυδος όταν πληροφορήθηκε από την ίδια του την κόρη ότι ο βοσκός ήταν αγνός και εγκρατής και ότι χάρη σ’ αυτόν παρέμεινε αγνή και ανέγγιχτη. Αμέσως γαλήνεψε και αντιμετώπισε ψύχραιμα την κατάσταση. Θαύμασε τη δύναμη της εγκράτειας του νεαρού υποτακτικού του και μεταβλήθηκε από οργίλος εκδικητής σε πράο υποψήφιο πεθερό.

Προσπάθησε με γλυκά λόγια να κάνει το βοσκό να δεχθεί τις προτάσεις του λέγοντας: Να απαρνηθείς, ώ καλό μου παιδί, τη δική σου πατρική πίστη, να δεχθείς τη δικιά μου και να είσαι όπως εγώ και θα δέσω εσένα με την κόρη μου που επιθυμείς με γάμο, και θα σε κάνω γενικό κληρονόμο όλων των κτημάτων μου.

Αλλά οι προτάσεις του Τούρκου κρίθηκαν απαράδεκτες από το νεαρό βοσκό. Το χριστιανόπουλο, ακούγοντας ότι ο Τούρκος του έδινε την κόρη και την περιουσία με την προϋπόθεση ν’ απαρνηθεί τη χριστιανική πίστη του, σηκώθηκε με ορμή όρθιος και η ύπαρξή του πλημμύρισε ευθύς από το Άγιο Πνεύμα. Φλογίστηκε και φωτίστηκε η αγνή του ψυχή με τη θεϊκή αγάπη και, ως φυσικό επακόλουθο, του γεννήθηκε η υπέροχη και υπέρτατη επιθυμία του μαρτυρίου. Θεία ακτινοβολία τον περιέλουσε και έλαμψε ολόκληρος”.

Η απάντηση του νέου είναι μαχητική και μακροσκελής και συνεχίζει αποφασιστικά και εμφατικά με τη διατύπωση της ομολογίας πίστεώς του: «Εγώ την πίστη στο Θεό μου θα την διαφυλάξω αγνή, όσο έχω τις δυνάμεις μου, εσένα και τα πλούτη και την κόρη σου, και την ίδια την πλάνη του άθεου Μωάμεθ με χαρά την εξεμώ».

Ο Αγαρηνός εκνευρίσθηκε σφόδρα και όπως ένας λυσσασμένος σκύλος επιτέθηκε κατά του νεαρού και άρχισε να τον κτυπά με γροθιές και κλωτσιές. Ύστερα του έβαλε σχοινί στο λαιμό και δένοντας τα χέρια πίσω τον έσυρε απάνθρωπα και τον παρουσίασε στο δικαστή. Οι λόγοι και οι αιτίες της παραπομπής του γενναίου και θεοσεβούς νέου είναι οι ίδιες οι κατηγορίες που του απαγγέλθηκαν: ληστεία, απαγωγή και βλασφημία. Οι δύο πρώτες κατηγορίες όμως δεν θα γίνουν αποδεκτές από τον κατή. Γι’ αυτόν ικανοποιητική, για να προχωρήσει στην καταδίκη του νέου, είναι η τρίτη κατηγορία.

“Στο δικαστήριο ο κατής προσπαθεί να καλοπιάσει και να πείσει τον αξιόλογο νεαρό με υποσχέσεις, γλυκόλογα και δολοπλοκίες. Επιδίωξε να πετύχει τα ακατόρθωτα. Προσπάθησε να αποδειχθεί πιο αποτελεσματικός από τον προσβεβλημένο Τούρκο πατέρα”.

Ο δεξιοτέχνης του ωραίου λόγου, Μάξιμος, συνεχίζει:

” Προσπαθούσε ο κατής να αφανίσει τον ψυχικό στύλο του εξαίρετου νέου, αλλά συνάντησε σ’ αυτόν αμετακίνητο βουνό, το οποίο και προσπαθούσε να μετακινήσει από τη θέση του και σαν να ήθελε με την βελόνα να ελέγξει τον σκληρότατο αδάμαντα.

Όταν ο κατής βεβαιώθηκε ότι με κανέναν τρόπο, με καμία υπόσχεση και με κανένα επιχείρημα ή και βασανιστήριο, δεν θα μπορούσε να κάμψει την πεποίθηση του εξαίρετου νέου, διέταξε να τον θανατώσουν μαρτυρικά.

Του πέρασαν το σχοινί στο λαιμό. Στη συνέχεια τον σήκωσαν σιγά-σιγά από τη γη και τον κατέβαζαν κάτω απότομα”.

Η λύση

“Τρεις φορές μαρτύρησε κατ’ αυτόν τον τρόπο και την τρίτη φορά πέθανε. Η χαρά του μάρτυρα που πραγματοποιεί την υπέρτατη θυσία για το Χριστό, πηγαίνοντας να κατακτήσει την ουράνια ζωή, διακρινόταν εκείνη τη στιγμή στο τελευταίο βλέμμα του θνητού από τη γη προς τον Ουράνιο Πατέρα”.

Η θρησκευτική αποκορύφωση του δράματος: Τρεις φορές ομολόγησε το Χριστό και τρεις φορές πέθανε γι’ Αυτόν είναι μια συγκλονιστική έκφραση που αποκαλύπτει και το μεγαλείο της αγνής ψυχής του.

Το συμπέρασμα – δίδαγμα

Ο Μάξιμος τελειώνει τη μοναδική αυτή διήγηση – μαρτυρία από τη ζωή του στην πατρίδα του με τη διατύπωση ενός τελικού διδάγματος. Σημειώνει ότι αποτελεί ντροπή για τη χριστιανική συμπεριφορά ο παράνομος δεσμός δύο νέων. Και τονίζει ότι σύμφωνα με το ορθόδοξο δόγμα, αν δε συναφθεί νόμιμος γάμος, είναι προτιμότερο, ως ευσεβείς και πιστοί χριστιανοί, να διαλογιζόμαστε και να ζούμε με βάση την αιδώ και την αγνότητά μας. Είναι προφανές ότι η διήγηση έχει γραφεί ειδικά για να διαβαστεί από το ρωσικό λαό.

    Περαιώνοντας την φτωχή ομιλία μου, ζητώ συγγνώμη από τον Όσιο Μάξιμο για την αδικία που του προσφέρω μη καταφέρνοντας να περιγράψω όπως αξίζει στο βάθος αλλά και το ύψος της ζωής του, τους θησαυρούς της σοφίας του. Ελπίζω όμως πως δεν συμφέρει μόνο να γνωρίσουμε τον βίο του Αγίου εξωτερικά, όσο μετράει να τον βιώσουμε πνευματικώς εσωτερικά, τον σκοπό για τον οποίο έζησε και να ακολουθήσουμε το δρόμο του, τις αρετές που θα μας ενώσουν με τον Θεό και θα μας οδηγήσουν στη Βασιλεία των Ουρανών, συντροφιά με τους Αγίους και τους Αγγέλους. Αμήν!

 Ως επίλογο θα αναγνώσω στην αγάπη σας, ένα ποίημα το οποίο απαντά στις αντιφάσεις και στις απορίες της ζωής, το οποίο ανταποκρίνεται και στην Σταυρική πολιτεία των Αγίων:

Ζήτησα από το Θεό να μου δώσει δύναμη,

κι Αυτός που έδωσε δυσκολίες για να τις ξεπεράσω.

Του ζήτησα σοφία,

κι Αυτός μου έδωσε προβλήματα να μάθω να λύνω.

Του ζήτησα θάρρος,

κι Αυτός μου έδωσε κινδύνους να ξεπερνώ.

Του ζήτησα αγάπη,

κι Αυτός μου έδωσε προβληματικά άτομα να βοηθώ.

Του ζήτησα χάρες

κι Αυτός μου έδωσε ευκαιρίες να εκμεταλλευτώ.

Απ’ ότι ζήτησα δεν πήρα τίποτα – τίποτα από αυτά που ήθελα

Πήρα όμως τα πάντα – αυτά που πραγματικά χρειαζόμουνα.

Η προσευχή μου εισακούστηκε!

Εφημέριος Ι.Ν. Παναγίας Παραβουνιώτισσας

     π. Χαράλαμπος Ραμαντανάκης  

Μάξιμος ο Γραικός: «Φυλάω αναλλοίωτη εντός μου όλη την ορθόδοξη πίστη και διδασκαλία»

Διαδώστε:

«Δεν φρονώ και δεν διδάσκω τίποτε περισσότερο από αυτήν την αγία μυστική διδαχή περί του Αγίου Πνεύματος….Φυλάω αναλλοίωτη εντός μου όλη την ορθόδοξη πίστη και διδασκαλία. Ακολουθώ δε τις εκκλησιαστικές παραδόσεις, τις οποίες οι πατέρες καθιέρωσαν. Δηλαδή, για την προσκύνηση των τιμίων εικόνων, για τις νηστείες, για την μοναστική ευταξία και τους κανόνες, που έγραψαν και παρέδωσαν στην αγία, αποστολική και καθολική Εκκλησία και για την θεία Λατρεία· όλα αυτά τα δέχομαι, τα κηρύττω και τα ασπάζομαι με όλη την καρδιά»

Αυτό έγραφε ο Όσιος Μάξιμος ο Γραικός κατά την διάρκεια του εγκλεισμού του στην Μονή Οτρότς του Τβερ μετά το έτος 1534, τη μνήμη του οποίου τιμά σήμερα 21 Ιανουαρίου η Εκκλησία. Το κοσμικό του όνομα ήταν Μιχαήλ Τριβώλης και γεννήθηκε στην Άρτα περίπου στα 1470 μ.Χ. .

• Γράφει η Δέσποινα Σωτηρίου

Οι γονείς του Μανουήλ και Ειρήνη ήταν πλούσιοι και ευσεβείς. Η οικογένεια Τριβώλη, οικογένεια λογίων με επιφανείς προγόνους στην Κωνσταντινούπολη και την αυλή των δεσποτών του Μυστρά, ανήκε στη χορεία των λογίων που συνόδευσαν το Θωμά Παλαιολόγο κατά την έξοδό του από το Μυστρά, λίγο πριν από την πτώση του Δεσποτάτου. Οι Τριβώληδες, στην περιπέτεια της αποδημίας τους από το Μυστρά, διάλεξαν την Άρτα ως τόπο εγκατάστασης και διαβίωσης. Τους γονείς του ο ίδιος ο άγιος Μάξιμος σε μια βιβλιογραφική του ένδειξη τους χαρακτηρίζει Έλληνες, Χριστιανούς και φιλοσόφους. Τα πρώτα του γράμματα μάλλον τα διδάχτηκε κατ’ οίκον από κάποιο δάσκαλο ή και από τους γονείς του, χωρίς να αποκλείεται η φοίτησή του σε κάποιο, βέβαια κρυφό, σχολείο.

Σε ηλικία περίπου 14 ετών, οι γονείς του τον έστειλαν στην Κέρκυρα, για να συμπληρώσει τη μάθησή του κοντά στο θείο του Δημήτριο Τριβώλη, λόγιο, κωδικογράφο και βιβλιόφιλο, και στον επιφανή δάσκαλο, ρήτορα και φιλόσοφο και αντιγραφέα χειρογράφων Ιωάννη Μόσχο.

Σπουδές στη Δύση

Εκεί παρέμεινε για περίπου έξι χρόνια και εν συνεχεία λόγω της μεγάλης του αγάπης προς τα γράμματα,  αναζήτησε τη μόρφωση εκτός Ελλάδας αρχής γενομένης από τη Φλωρεντία.

Εκεί σπούδασε κοντά στον διαπρεπή Έλληνα φιλόλογο της εποχής Ιωάννη Λάσκαρη, Θεολογία, Ιστορία, Φιλοσοφία και τις γλώσσες αρχαία ελληνική, λατινική, γαλλική και ιταλική. Και είχε την ευκαιρία να φοιτήσει και στην Πλατωνική Ακαδημία, όπου διέπρεπε ο μεγάλος δάσκαλος Μαρσίλιο Φιτσίνο. Μετά από τρία χρόνια μετέβη στη Βενετία, όπου συνδέθηκε με τον φημισμένο τυπογράφο Άλδο Μανούτιο, τον περίφημο εκδότη των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων. Ο Μιχαήλ Τριβώλης, λόγω της μεγάλης μόρφωσής του, έγινε περιζήτητος ως επιστήμονας, και πολλοί χορηγοί εκδόσεων του ανέθεταν να κάνει μεταφράσεις αρχαίων κειμένων, τα οποία στη συνέχεια τυπώνονταν από φημισμένους τυπογράφους.

Ένας εξ αυτών ήταν ο άρχοντας Τζιανφραντσέσκο Πίκο, που στράφηκε προς τους Έλληνες Πατέρες της Εκκλησίας, και ανέθεσε στο Μιχαήλ Τριβώλη να μεταφράσει Πατέρες στα λατινικά και να σχολιάσει τα κείμενά τους.

Με αυτά ο Μιχαήλ ασχολήθηκε για περίπου τέσσερα χρόνια, κατά τα οποία γνώρισε σε βάθος τη θεολογία τους. Στο διάστημα αυτής της τετραετίας έκανε μια διακοπή, από τον Ιούνιο του 1499 ως το Μάρτιο του 1500, και πήγε στην Άρτα λόγω του θανάτου των γονέων του. Το 1502 τον ξαναβρίσκουμε πάλι στη Φλωρεντία. Ιδιαίτερη έλξη ασκούν επάνω του τα κηρύγματα του Δομηνικανού μοναχού Ιερώνυμου Σαβοναρόλα, που με τον φλογερό του ζήλο αποκάλυπτε τη διαφθορά των συγχρόνων του και τους καλούσε σε μετάνοια. Η καταδίκη του αγαπημένου του Σαβοναρόλα δημιούργησε στον Μιχαήλ Τριβώλη απογοήτευση για την τακτική της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας απέναντι στην ελευθερία της θεολογικής σκέψης.

Έτσι μετά από μικρή παραμονή στο μοναστήρι του Αγίου Μάρκου στη Φλωρεντία (για 10 μήνες, όπου ήταν φιλοξενούμενος, για να συνεχίσει τις μεταφράσεις των Ελλήνων Πατέρων, χωρίς να γίνει μοναχός), ο Μιχαήλ έρχεται στην Άρτα, την άνοιξη του 1505,  και παραμένει εκεί για ένα ολόκληρο χρόνο.

Στο Άγιον Όρος

Μετά παίρνει τον δρόμο για το Άγιο Όρος, και εγκαθίσταται στη Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου, και γίνεται ένας ταπεινός Αγιορείτης. Ο  Μιχαήλ Τριβώλης σε ηλικία 35 ετών έγινε ο μοναχός Μάξιμος στη μονή Βατοπαιδίου. Εκεί επιδόθηκε στη μελέτη χριστιανών συγγραφέων στην πλούσια βιβλιοθήκη της Μονής. Στα Ρωσικά αρχεία σώζονται επιστολές από το Άγιο Όρος για το Μάξιμο, στις οποίες εξαίρονται οι βαθιές του αγιογραφικές γνώσεις και η ευρύτατη εκκλησιαστική και εξ «ελληνικών βιβλίων» πολυμάθειά του. Στη Μονή ασκείται με ζήλο στις μοναχικές υποσχέσεις της ακτημοσύνης, της εγκράτειας και της υπακοής, και αγωνίζεται να κόψει το ίδιον θέλημα και κάθε κακή επιθυμία και πλεονεξία.

Μάλιστα σύμφωνα με τις τότε συνήθειες της μονής στελνόταν και αυτός έξω από το Άγιο Όρος προς λογίαν υπέρ της Μονής. Κατά τις αποδημίες του αυτές, κυρίως στην Τουρκοκρατούμενη Μακεδονία, και τα ελληνικά νησιά του Αιγαίου, τα οποία βρίσκονταν στην κατοχή των Ενετών, δίδασκε και μιλούσε με παρρησία και ευθύτητα, χωρίς να υπολογίζει κανένα κίνδυνο, κυρίως από τους Τούρκους. Όπως ο ίδιος αναφέρει, στο Άγιο Όρος παρέμεινε δέκα χρόνια «ἐργασθείςσωματικῶςκαὶπνευματικῶς». Την περίοδο αυτή συνθέτει τον περίφημο παρακλητικό κανόνα στον Τίμιο Πρόδρομο, καθώς και την ιερά ακολουθία του Αγίου Εράσμου. Συνθέτει  και επιγράμματα, σε ποιητική γλώσσα, όπως είναι το επίγραμμα στον Άγιο Δημήτριο.

Στη Ρωσία

Το ήθος και η μόρφωσή του τον είχαν κάνει πολύ γνωστό στο Άγιον Όρος. Αυτό ακριβώς το κύρος, που είχε αποκτήσει, αποτέλεσε και την αιτία της αποστολής του στη Ρωσία.

Το 1515 ο μέγας ηγεμόνας της Μόσχας Βασίλειος Ιβάνοβιτς, γιος της Σοφίας της Παλαιολογίνας, απηύθυνε παράκληση προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο και τον Πρώτο του Αγίου Όρους, ζητώντας για ένα διάστημα στη Ρωσία το λόγιο Βατοπαιδινό μοναχό Σάββα. Σε αυτόν θα ανέθετε την εκ νέου μετάφραση των λειτουργικών βιβλίων, της Αγίας Γραφής και των βιβλίων των αγίων Πατέρων, από τα ελληνικά στα ρωσικά, διορθώνοντας έτσι και σοβαρές αλλοιώσεις που είχαν υποστεί με το χρόνο, από την απειρία και την ολιγογραμματοσύνη των μεταφραστών και των αντιγραφέων.

Ο μοναχός Σάββας όμως ήταν γέρος και άρρωστος, και έτσι στη θέση του επιλέχθηκε ο Μάξιμος ως έμπειρος στις Θείες Γραφές και επιδέξιος στην ερμηνεία των οποιωνδήποτε εκκλησιαστικών βιβλίων.

Ο Μάξιμος στη Ρωσία

Εκεί ο Μάξιμος ξεκίνησε μαζί με τους απεσταλμένους για τη Ρωσία, παίρνοντας μαζί του τον ιερομόναχο Νεόφυτο και τον Λαυρέντιο, οι οποίοι γνώριζαν τη ρωσική γλώσσα. Αφού πέρασαν από το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως και πήραν την ευλογία του Πατριάρχη, έφθασαν στη Μόσχα, μετά από ένα πολύπονο ταξίδι, στις αρχές του 1518.

Ο ηγεμόνας Βασίλειος και ο Μητροπολίτης της Μόσχας Βαρλαάμ δέχτηκαν με μεγάλη τιμή τον Μάξιμο, ο οποίος άρχισε να ασχολείται αμέσως με την πλούσια βιβλιοθήκη του μεγάλου ηγεμόνα, ταξινομώντας τα ελληνικά χειρόγραφα. Παράλληλα άρχισε να μεταφράζει και να διορθώνει παλαιά και νέα έργα.

Το πρώτο σπουδαίο έργο, για του οποίου την μετάφραση κάλεσε τον Μάξιμο ο μέγας ηγεμών, ήταν το ψαλτήρι. Το βιβλίο αυτό των ψαλμών συμπεριλάμβανε και τα ερμηνευτικά σχόλια των Ελλήνων Πατέρων της Ορθοδόξου Εκκλησίας και έτσι ενοποιημένο ήταν γνωστό στους Ρώσους ως «Ερμηνευτικός Ψαλτήρ».

Η όλη εργασία κράτησε 17 μήνες. Όταν τελείωσε, παρέδωσε το έργο του στον ηγεμόνα, ο οποίος διαβίβασε το χειρόγραφο στον Μητροπολίτη Βαρλαάμ προς έγκριση. Συγχρόνως παρακαλούσε να του επιτρέψει την επάνοδό του στον τόπο της μετανοίας του, το Άγιο Όρος.

Το θέλημα του Θεού

Το θέλημα όμως του Θεού ήταν διαφορετικό. Οι ευρύτατες θεολογικές και φιλολογικές γνώσεις του είχαν ιδιαίτερα εκτιμηθεί στη Μόσχα, και ο μέγας ηγεμόνας δεν ήταν διατεθειμένος να στερηθεί τις υπηρεσίες μιας σπάνιας, για τη Ρωσία της εποχής εκείνης, προσωπικότητας.

Έτσι του αναθέτει νέες εργασίες και διορθώσεις. Μεταφράσεις στις Πράξεις των Αποστόλων, στους Αποστολικούς Κανόνες, στους Κανόνες των Οικουμενικών και Τοπικών Συνόδων, στις Ομιλίες του Ιωάννου του Χρυσοστόμου και σε πολλά λειτουργικά βιβλία.

Με την πάροδο του χρόνου ο μοναχός Μάξιμος εξοικειώθηκε με το περιβάλλον και δημιούργησε στενές σχέσεις, αλλά  συγχρόνως άρχιζε να δημιουργεί και  εχθρούς.

Έλεγχε με τον προφορικό και γραπτό λόγο του τα κακώς κείμενα και καθοδηγούσε σε μια ανώτερη ζωή, που ακτινοβολούσε το γνήσιο χριστιανικό πολιτισμό.

Την εποχή αυτή στην πνευματική ζωή της Ρωσίας υπήρχε μεγάλη κατάπτωση στην κοινωνία. Ρώσοι και ξένοι ιστορικοί χαρακτηρίζουν την εποχή αυτή (πρώτο μισό του 16ου) ως την περισσότερο σκοτεινή περίοδο της ρωσικής ιστορίας.

Ο Άγιος Μάξιμος ο Γραικός στο μνημείο “Χιλιετία της Ρωσίας” στο Νόβγκοροντ. Γλύπτης Mikhail Mikeshin (1862).

Η καταδίκη και η φυλάκισή του

Με την άνοδο του Ηγουμένου της μονής Βολοκαλάμσκ Δανιήλ στον μητροπολιτικό θρόνο της Μόσχας, τα πράγματα άλλαξαν για τον Μάξιμο Γραικό, που είχε γίνει πια γνωστός στη Ρωσία. Αφορμή για την σύγκρουση με την πολιτική και θρησκευτική ηγεσία δόθηκε, όταν ο ηγεμόνας θέλησε να χωρίσει την ευσεβή σύζυγό του Σολομονή, επειδή δεν έκανε παιδιά, για να αφήσει διάδοχο, και να παντρευτεί την Λιθουανή καθολική Ελένη. Ο Μάξιμος αντιτάχθηκε. Αυτή του η στάση προκάλεσε τη δυσμένεια του ηγεμόνα απέναντί του.

Έτσι μεταξύ των ετών 1524 καὶ 1525 διατάχθηκε η σύλληψή του. Του επιφυλάχθηκε μια θεαματική δίκη, το Μάιο του 1525, στην οποία προήδρευσαν ο Μέγας Ηγεμόνας και ο Μητροπολίτης Δανιήλ, που εκτελούσε χρέη εισαγγελέα.

Οι κατηγορίες εναντίον του ήταν χαλκευμένες και ψεύτικες.

Τον κατηγόρησαν και του καταλόγισαν αίρεση, μαγεία, κατάκριση και συνωμοσία κατά του ηγεμόνα, κατασκοπεία υπέρ του Τούρκου σουλτάνου, τον κατέκριναν ακόμη, επειδή ήταν εναντίον της ανεξαρτησίας της Εκκλησίας της Ρωσίας από το Οικουμενικό Πατριαρχείο· δέχεται κατάκριση για τις θέσεις του για τις κτίσεις σε γη και δούλους χωρικούς των μοναστηριών και της Εκκλησίας, τον κατηγόρησαν ότι έκανε σκόπιμα λανθασμένες μεταφράσεις στα ιερά βιβλία, και του προσήψαν και διάφορες άλλες κατηγορίες.

Έτσι τον καταδίκασαν σε εγκλεισμό στη μονή Βολοκαλάμσκ, ως αιρετικό και ως αμετανόητο αμαρτωλό. Εκεί τον οδήγησαν σιδηροδέσμιο σε απομόνωση και τον παρέδωσαν στην εκδίκηση των μοναχών. Το χειρότερο ήταν ότι του απαγόρευσαν τη Θεία Κοινωνία και τη συμμετοχή του στις ακολουθίες του Ναού.

Έξι χρόνια πέρασε ο όσιος Μάξιμος σε αυτή τη σκληρή σκλαβιά, ανάμεσα σε εχθρικούς προς αυτόν μοναχούς, σ’ ένα υγρό και στενό κελί, όπου υπέμεινε την πείνα, το κρύο, τη δυσωδία, και την στέρηση ασχολίας. Επί πλέον του αφαίρεσαν τα βιβλία και του απαγόρευσαν να γράφει.

Ο Κύριος όμως δεν τον εγκατέλειψε. Παρουσιάστηκε σε αυτόν άγγελος Κυρίου στη φυλακή, ο οποίος τον στερέωσε στην υπομονή, λέγοντάς του: «Υπομονή, γέροντα. Με αυτά τα πρόσκαιρα βάσανα, θα λυτρωθείς από τα αιώνια». Παρηγορημένοςαπ΄ αυτή την ουράνια επίσκεψη, ο Μάξιμος ευχαριστούσε από τα βάθη της καρδιάς του τον Κύριο, και εξύμνησε το παράκλητο Άγιο Πνεύμα, με ένα Κανόνα, τον οποίο βρήκαν γραμμένο με κάρβουνα στον τοίχο του κελιού του. Το πρώτο τροπάριο της α΄ ωδής είναι το παρακάτω: «ὁ μάννα ποτὲἐνἐρήμῳδιαθρέψαςτὸνἸσραὴλ, καὶτὴνψυχήν μου, Δέσποτα, ἔμπλησοντοῦἉγίου Πνεύματος, ἵνα θεαρέστως δουλεύω σοι».

Νέα δίκη

Το έτος 1531 η δίκη του επαναλήφθηκε, με τις παλιές και με νέες κατηγορίες, και με απόφαση, νέα ισόβια αυτή τη φορά κάθειρξη στη μονή Ότροτς της πόλεως Τβέρης. Εκεί η θέση του καλυτέρευσε. Μπήκε κάτω από την προστασία του επισκόπου Τβέρης Ακακίου, ο οποίος, αν και ανήκε στο κλίμα του Δανιήλ, ήταν άνθρωπος ήρεμος και καλοκάγαθος και περιέβαλε τον Μάξιμο με αγάπη. Του έδωσε την άδεια να γράφει και να διαβάζει βιβλία.

Ο ίδιος συγκέντρωσε από το 1532 τα έργα που είχε γράψει μέχρι τότε, και έγραψε και νέα. Είχε πλέον μάθει τέλεια τη ρωσική γλώσσα και έγραφε τα συγγράμματά του στα ρωσικά. Τα περισσότερα έργα του ανήκουν σε αυτή την εποχή (1532-1551). Έστελνε τα χειρόγραφά του σε διάφορους φίλους του, οι οποίοι τα αντέγραφαν, η τα αντέγραφε ο ίδιος. Ο Μάξιμος παρέμεινε φυλακισμένος για 23 ολόκληρα χρόνια. Η εκδικητικότητα των κρατούντων δεν κάμφθηκε με τίποτε.

Μόνο με την αλλαγή του Μητροπολίτη Δανιήλ το 1539 (τη θέση πήρε ο ενάρετος Ιωάσαφ, ηγούμενος της Λαύρας του Αγίου Σεργίου), του επιτράπηκε η μετάληψη των Αχράντων Μυστηρίων και η παρακολούθηση των ακολουθιών στην εκκλησία. Η φυλάκιση του Μαξίμου στη Ρωσία απασχόλησαν πολλές φορές τους Πατριάρχες Κωνσταντινουπόλεως και Αλεξανδρείας, αλλά και τους πατέρες του Αγίου Ὄρους, που με επιστολές τους παρακαλούσαν τον Μέγα Ηγεμόνα για την απελευθέρωσή του. Αλλά οι παρεμβάσεις τους δεν είχαν αποτέλεσμα.

Η δικαίωσή του

Μόλις το 1548 ο Άγιος Μάξιμος απελευθερώνεται και έρχεται να ζήσει στη μονή της Αγίας Τριάδος, έξω από την Μόσχα, στο σημερινό Ζαγκόρσκ, την οποία είχε ιδρύσει ο όσιος μοναχός Σέργιος.  Παρέμεινε στη Ρωσία και αναπαύθηκε στα 1556, στις 21 Ιανουαρίου, σε ηλικία 90 χρόνων, αφήνοντας πίσω του ένα τεράστιο συγγραφικό έργο, που είναι γραμμένο κυρίως στα ρωσικά, με εξαίρεση ένα μικρό αριθμό κειμένων που διασώθηκαν στα ελληνικά.

Μετά το θάνατό του η ρωσική συνείδηση αφυπνίστηκε και αντιλήφθηκε τη μέγιστη αδικία απέναντι στον πολύτιμο αυτό άνδρα.

Ο πρώτος μαρτυρήσας

Ο Μάξιμος υπήρξε ο πρώτος στη Ρωσία μαρτυρήσας υπέρ της ορθοδόξου πίστεως και ζωής, και σαν μάρτυρας και άγιος υψώθηκε στη συνείδηση του ρωσικού λαού. Ήδη από τα μέσα του ιστ΄ αιώνα άρχισαν να συντάσσονται βίοι του οσίου Μαξίμου του Γραικού και διηγήσεις για τα θαύματά του. Στο τέλος του ιζ΄ αιώνα το όνομά του αναγράφεται στα αγιολόγια των ετησίων ρωσικών ημερολογίων, αγιογραφούνται οι πρώτες εικόνες του, και γράφονται τροπάρια προς τιμήν του.

Στον τάφο του στη Λαύρα του Αγίου Σεργίου του Ζαγκόρσκ ο Μόσχας Πλάτων (1812) ανήγειρε παρεκκλήσιο, το οποίο το 1833 συμπλήρωσε ο ηγούμενος της Λαύρας Αρχιμ. Αντώνιος. Συχνά επάνω στον τάφο του γίνονταν θαύματα με την επίκληση των πρεσβειών του, αλλά και απλά με τον ασπασμό της εικόνας του πολλοί γίνονταν καλά, ύστερα από περιπέτειες με την υγεία τους.

Στην Άρτα

Το έτος 1980, με τις ενέργειες του μακαριστού Μητροπολίτη Άρτας Ιγνατίου του Γ΄,και τη βοήθεια του μουσικοφιλολογικού  συλλόγου «Σκουφάς», και άλλων φορέων, έστησαν χάλκινο άγαλμα στην είσοδο της πόλης, το οποίο παριστάνει καθιστό τον άγιο να διαβάζει το Ευαγγέλιο· τα αποκαλυπτήρια έγιναν στις 20 Σεπτεμβρίου 1980 από τον τότε αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος Σεραφείμ, παρουσία και άλλων μητροπολιτών, του τότε προηγουμένου της μονής Βατοπαιδίου κ. Κωνσταντίνου, επισήμων και πλήθους αρτινού λαού. Ο δε Ηγούμενος δώρισε στην μητρόπολη Άρτας εικόνα μεγαλοπρεπή, που εικονίζει την Παναγία με τον Άγιο Μάξιμο το Γραικό.

Η αγιοκατάταξη

Μόλις το 1988, το Οἰκουμενικό Πατριαρχείο, με τις ενέργειες κυρίως του αείμνηστου αρτινού δικηγόρου, ιστορικού και ερευνητή Κ. Τσιλιγιάννη, κατέταξε στο αγιολόγιο της Εκκλησίας τον άγιο Μάξιμο το Γραικό. Κατά το ίδιο έτος και η Ρωσική Εκκλησία τον ανεκήρυξε άγιο και τον συγκαταρίθμησε στο χορό των οσίων και μαρτύρων της.

Τον Ιούλιο του 1996 έγινε με ευλάβεια και λαμπρότητα η ανακομιδή του ιερού Λειψάνου του Οσίου Μαξίμου του Γραικού απὸ τον τάφο του και μεταφέρθηκε στο καθολικό του καθεδρικού ναού της Αναλήψεως της Λαύρας της Αγίας Τριάδας στο Ζαγκόρσκ· εκεί τοποθετήθηκε σε χρυσοποίκιλτη λάρνακα μπροστά στο ιερό, για να το προσκυνούν με ευλάβεια οι πιστοί.

Το έτος 1997, μήνα Ιούλιο, ελληνική αντιπροσωπία, που αποτελούνταν από τον πρώην Μητροπολίτη Άρτης Ιγνάτιο τον Δ΄, το μακαριστό Μητροπολίτη Αργολίδος Ιάκωβο το Β΄, που εργάστηκε ως ιεροκήρυκας της Μητροπόλεως Άρτας επί 27 συναπτά έτη, πρίν εκλεγεί μητροπολίτης στην Αργολίδα, τον Καθηγούμενο της Ι.Μ Βατοπαιδίου Γέροντα Εφραίμ, τον αείμνηστο ιστορικό ερευνητή Κ. Τσιλιγιάννη και άλλους, κατόπιν αιτήσεώς τους, παρέλαβαν από τον μακαριστό Πατριάρχη Ρωσίας Αλέξιο δύο λειψανοθήκες, με λείψανα του Αγίου, μία για την Άρτα, και μία για τη μονή Βατοπαιδίου, καὶ τα μετέφεραν στην Ι.Μ Βατοπαιδίου. Έτσι επέστρεψε στη μονή της μετανοίας του, που τόσο επιθυμούσε και παρακαλούσε, μετά από 405 χρόνια.

Εκεί στη μονή έμεινε για μικρό διάστημα  και η Λάρνακα που προοριζόταν για την Άρτα. Αργότερα, στις 12 Οκτωβρίου 1997, μεταφέρθηκε στην Ἀρτα, από τον Ηγούμενο Εφραίμ και άλλους Βατοπαιδινούς μοναχούς, και έτυχε πάνδημης υποδοχής. Έτσι επέστρεψε και στην ιδιαίτερη πατρίδα του, από όπου ξεκίνησε τη ζωή του.

Τα Ιερά Λείψανα

Τα ιερά λείψανα του Αγίου Μαξίμου αρχικά τοποθετήθηκαν στον Ιερό ναό του Αγίου Γεωργίου της πόλης της Άρτας, και αργότερα στο ναό των Αγίων Αποστόλων. Μερικά χρόνια αργότερα, τον μήνα Μάιο του 2006, τέθεικε επί τέλους ο θεμέλιος λίθος για την ανέγερση του ναού του Αγίου Μαξίμου από τον πρώην Μητροπολίτη Άρτας κ. Ιγνάτιο τον Δ΄, στην περιοχή του Τριγώνου της πόλης της Άρτας.

Σιγά σιγά με τη βοήθεια του ευσεβούς αρτινού λαού κτίστηκε το υπόγειο και λειτούργησε ως ναός για αρκετά χρόνια. Εκεί τοποθετήθηκαν και τα ιερά λείψανα του Αγίου και η εικόνα του, που το 1980 δώρισε η μονή Βατοπαιδίου στη Μητρόπολη Άρτης.

Ο Ηγούμενος της Μονής Βατοπαιδίου Γέροντας Εφραίμ, μαζί   με Βατοπαιδινούς πατέρες, στις 20 Ιανουαρίου του έτους 2014, έφεραν αντίγραφο της εφέστιας εικόνας της μονής, την Παναγία την Παραμυθία, δωρεά «δια της Μονής Βατοπαιδίου» της οικογένειας του Κύπριου ιατρού Νεάρχου Παναγή, την οποία αγιογράφησαν οι πατέρες της μονής, και την τοποθέτησαν στον υπόγειο ναό προς ευλογία των πιστών, γιατί στο Βατοπαίδι τιμούν την Παναγία την Παραμυθία στις 21 Ιανουαρίου, ανήμερα του θανάτου του Αγίου Μαξίμου, και της εορτής του.

Μετά από πολλές προσπάθειες, με την συνδρομή του ευσεβούς αρτινού λαού, των τοπικών αρχών και με την οικονομική συνδρομή της Μονής Βατοπαιδίου, υψώθηκε ο ναός του Αγίου Μαξίμου, και τον Ιούνιο του έτους 2016 έγιναν τα εγκαίνια.

Εκεί μεταφέρθηκαν τα λείψανα του Αγίου και η εικόνα της Παναγίας της Παραμυθίας.

O Όσιος Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης υμνεί τον Άγιο Μάξιμο τον Γραικό.

Πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Αθανασίου

Βιογραφικά στοιχεία Οσίου Γερασίμου Μικραγιαννανίτη

Ο καταταγείς από το Οικουμενικό Πατριαρχείο στις  10/1/2023 στις αγιολογικές δέλτους της Ορθόδοξης Εκκλησίας, Όσιος Γεράσιμος ο Μικραγιαννανίτης (5 Σεπτεμβρίου 1905 – 7 Δεκεμβρίου 1991) και κατά κόσμον Αναστάσιος – Αθανάσιος, υπήρξε σύγχρονος υμνογράφος.

Γεννήθηκε στη Δρόβιανη της επαρχίας Δέλβινου Βορείου Ηπείρου. Έμαθε τα πρώτα του γράμματα στο δημοτικό σχολείο της γενέτειράς του. Με το τέλος του δημοτικού σχολείου ο έφηβος πλέον Αναστάσιος έμελλε να εγκαταλείψει το περιβάλλον του χωριού. Αρχικά εγκαταστάθηκε στον Πειραιά, μαζί με τον πατέρα και τη θεία του. Στη συνέχεια μετακόμισαν στην Αθήνα. Στη νέα του διαμονή συνέχισε τις σπουδές του στο γυμνάσιο. Ο ζήλος του για τα γράμματα εντυπωσιακός. Μετά το γυμνάσιο συνέχισε τις σπουδές του σε κάποια ανώτερη σχολή ελληνικής παιδείας. Στην Αθήνα φρόντισε και για την πνευματική του ζωή και εκκλησιαζόταν τακτικά.

Έρχεται στο Άγιο Όρος στις 15 Αυγούστου 1923. Εγκαταβιώνει ως δόκιμος στη σκήτη της Αγίας Άννης, στο κελί του Τιμίου Προδρόμου, έχοντας ως γέροντα τον Mικρασιάτη ιερομόναχο Μελέτιο Ιωαννίδη.

Στις 20 Οκτωβρίου του 1924 κατά τη διάρκεια της αγρυπνίας στη μνήμη του αγίου Γερασίμου Κεφαλληνίας έγινε η μοναχική κουρά του παίρνοντας το όνομα του αγίου.

Ο μοναχός Γεράσιμος, προσαρμοσμένος πλήρως στη νέα του ζωή, αποτέλεσε  πρότυπο υπακοής, ταπεινώσεως και κάθε αρετής. Εκείνο, όμως, το οποίο τον γοήτευε ήταν η ενασχόληση με τα γράμματα.

Μετά την παρέλευση λίγων ετών ο γέροντας Μελέτιος φεύγει οριστικά για την Αθήνα, αφήνοντας τελείως μόνο του τον νέο μοναχό Γεράσιμο.

Κάτω από την καλύβη του Τιμίου Προδρόμου βρίσκεται η καλύβη Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Σε αυτήν εγκαταβιούσε ο ασκητής Γέροντας Αβιμέλεχ (1965). Το 1946 υποτάχθηκε σ’ αυτόν ο μετέπειτα ιερομόναχος Διονύσιος. Με τον π. Διονύσιο συνδέθηκε ο π. Γεράσιμος και αργότερα, το 1966, ενώθηκαν σε μία συνοδεία.

Ο μοναχός Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης είναι μια από τις σπάνιες περιπτώσεις υμνογράφων, που το μεγαλύτερο μέρος του έργου του χρησιμοποιήθηκε αμέσως στη λειτουργική ζωή της Εκκλησίας.

Την ίδια την υμνογραφία τη θεωρεί προέκταση της προσευχής, κοινωνία με τον Θεό και τους αγίους: «Έχω τον άγιο μπροστά. Γι’ αυτό και δεν θέλω επικοινωνία με κανέναν. Η υμνογραφία, η πνευματική αυτή εργασία, είναι ένωση της ψυχής μετά του Θεού, είναι μία θαυμασία προσευχή, είναι μία μεταρσίωσις του νοός, είναι μία μυστική θεωρία, είναι ένα μυστήριον, που δεν ερμηνεύεται και με λόγους δεν εξωτερικεύεται. Η υμνογραφία είναι η υπάτη φιλοσοφία. Δεν εκφράζεται με αυτά τα λόγια. Πρέπει κανείς να την δοκιμάσει για να την αισθανθεί».

Kοιμήθηκε  στις 7 Δεκεμβρίου 1991. Όπως διηγούνται οι υποτακτικοί του είχε παρακαλέσει την Παναγία να έχει τα λογικά του έως τέλους για να μην κουράσει κανένα. Πράγ­ματι είχε διαύγεια μέχρι την τελευταία αναπνοή του. Είπε τρεις φορές: «Άγιε Νεκτάριε, βοήθει μοι» και εξέπνευσε. Μία γλυκύτητα ήταν ζω­γραφισμένη στο πρόσωπό του, νόμιζες πως κοιμόταν γαληνά. Ο βιογράφος του Γέροντας Θεόκλητος Διονυσιάτης τον χαρακτηρίζει σεμνό και άριστο υμνογράφο, σπάνια προσωπικότητα και αληθινό άνθρωπο του Θεού. Ο μητροπολίτης Κίτρους Γεώργιος λέει ότι ο Γέροντας ήταν εξέχουσα μορφή του αγιορειτικού μονα­χισμού, κορυφαία, διάσημη, χαρισματική και μοναδική. Έφυγε με τ’ όνομα του θαυματουργού αγίου Νεκταρίου στα χείλη του, στον οποίο είχε συνθέσει μία από τις ωραιότερες ιερές ακολουθίες του.

 Κατά τον ηγούμενο της ιεράς μονής Γρηγορίου αρχιμανδρίτη Γεώργιο, ο Γέροντας Γεράσιμος υπήρξε «μοναχός ταπεινός, βιαστής της βασιλείας των ουρανών, υπερορών σαρκός και των της σαρκός, προσευχητικός, πράος, γλυκύς, προσηνής, φιλόθεος και φιλάνθρωπος, διδακτικός, συγχωρητικός, ευκατάνυκτος, άγρυπνον έχων το όμμα της ψυχής, αυστηρός στον εαυτό του και συγκαταβατικός στους συνανθρώπους του».

Το υμνογραφικό έργο του Οσίου Γερασίμου για τους Αγίους της «εν ΄Αρτη Εκκλησίας»

Από τις 35.442 χειρόγραφες σελίδες του Μικραγιαννανίτου ένα μέρος, αφορά σε τοπικούς  Αγίους: Άγιο Παρθένιο, Άγιο Μάξιμο Γραικό, Άγιο Ζαχαρία και τους αυταδέλφους Απόστολο και Θεοχάρη. Στη συνέχεια παρουσιάζουμε τον τρόπο με τον οποίο ο Όσιος Γέροντας ύμνησε τον Άγιο Μάξιμο τον Γραικό. Αξιοσημείωτο είναι ότι η εν λόγω ακολουθία γράφτηκε μετά  από αίτηση του μακαριστού Αρτινού ιστορικού Κων/νου Τσιλιγιάννη, στον οποίο η τοπική Εκκλησία οφείλει την ανάδειξη της αγιότητας και του έργου του αγίου Μαξίμου. Η ακολουθία περιλαμβάνει: Μικρό Εσπερινό, Μεγάλο Εσπερινό και Όρθρο.

Υμνoγραφική   κοσμητική φρασεολογία στην Ασματική ακολουθία του Αγίου Μαξίμου του Γραικού, μοναχού Γερασίμου Μικραγιαννανίτη (1988)

ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΑ

Α.

Οδηγός Ορθοδόξων θείω Πνεύματι γέγονας, και της εν Ρωσσία Αγίας Εκκλησίας διδάσκαλος, προς γνώσιν αληθείας οδηγών πιστούς ως ιερός υφηγητής, διά τούτο Πάτερ Μάξιμε εν ωδαίς τιμώμέν σε κραυγάζοντες· δόξα τω δεδωκότι σοι ισχύν, δόξα τω σε στεφανώσαντι, δόξα τω ενεργούντι διά σου πάσιν ιάματα.

Β

Ἦχος δ΄. Ταχὺ προκατάλαβε.

Της Άρτης το βλάστημα και της Ελλάδος πυρσόν και θείον διδάσκαλον της Εκκλησίας Χριστού συμφώνως τιμήσωμεν, Μάξιμον της σοφίας, το θεόπνευστον στόμα, σύναθλος των Μαρτύρων εν Ρωσσία γαρ ώφθη, μεθ’ ων και ικετεύει υπέρ των ψυχών ημών.

Γ

Εξ Άρτης ανέτειλας ώσπερ αστήρ φαεινός, σοφία κοσμούμενος και αρετών τω φωτί, Πατήρ ημών Μάξιμε· όθεν την εν Ρωσσία, Εκκλησίαν λαμπρύνας, λόγω σου ορθοδόξω και ορθότητι βίου, ενήθλησας νομίμως και δόξης ηξίωσαι.

Στίχοι Συναξαρίου.

Φως μέγα ο Μάξιμος ενθέω λόγω,

εν Ρωσσία έλαμψεν Χριστού εις δόξαν.

Εικάδι πρώτη Μάξιμος μεγαλήτωρ ες πόλον έβη.

ΣΧΟΛΙΑ. Στα απολυτίκια γίνεται φανερό ότι ο υμνογράφος Όσιος Γεράσιμος τονίζει την ιεραποστολική δράση του Οσίου στη Ρωσία.
Διότι χάρη στον άγιο Μάξιμο υπάρχει σήμερα η Ρωσσική Εκκλησία, λειτουργώντας κάτω από την ακραιφνή Ορθόδοξη παράδοση και υγιή πνευματική ζωή. Ο Άγιος Μαξιμος έσωσε ολόκληρη τη Ρωσική Εκκλησία από την καταβαράθρωση στην ειδωλολατρική και αμαρτωλή ζωή, που είναι γεμάτη από προλήψεις, δεισιδαιμονίες και αιρετικές πεποιθήσεις.

            Κατά τη διαμονή του στη Μονή Οτρότς από το 1531-1551 δόθηκε σ’ αυτόν από το μητροπολίτη Τβερ Ακάκιο, με θεία νεύση, σχετική ελευθερία, ενώ βρισκόταν στη φυλακή, προκειμένου ο φωστήρας να μη μείνει κάτω από το μόδιο. Έτσι εξακολούθησε άοκνα, μάλιστα για μακρό χρόνο περιβεβλημένος αλυσίδες, σε υπόγεια σκοτεινή και υγρή φυλακή, να συγγράφει μεταφράζοντας στη Ρωσσική Ιερά κείμενα, να συγγράφει αντιαιρετικά έργα και άλλα πολλά, χάριν προστασίας και διαφωτισμού του αγαπητού του Ρωσικού λαού. Επί πλέον δε, άρχισε πάλι με πατρική στοργή την κηρυκτική του δράση, παρηγορώντας τους Χριστιανούς, που έτρεχαν στη φυλακή για να ακούσουν τις συμβουλές του, ζητώντας τις προσευχές του.

            Λίγα χρόνια μετά τη φυλάκιση του Μητροπολίτη Δανιήλ, ο Μητροπολίτης πάσης Ρωσσίας Μακάριος τον έλυσε από τον άδικο κανόνα της ακοινωνησίας (1543) που διήρκεσε για 18 χρόνια (1525-1543).

Επίσης στα απολυτίκια ο σεπτός υμνογράφος τονίζει το μαρτυρικό φρόνημα του Οσίου, τον οποίο χαρακτηρίζει «σύναθλο των Μαρτύρων».

Ο Άγιος καταδικάσθηκε, ως δήθεν αιρετικός, σε ισόβια φυλάκιση σιδηροδέσμιος, σε ισόβια στέρηση της μετάληψης των θείων μυστηρίων και σε ισόβια απομόνωση και απαγόρευση της επικοινωνίας με τους υπόλοιπους πιστούς. Και όλα αυτά, όπως είπαμε πιο πάνω, γιατί έλεγχε τους κατηγόρους του για μη ηθική αναστροφή, σύμφωνα με τα χριστιανικά ήθη. Παράλληλα απαγορεύθηκε σ’ αυτόν η αλληλογραφία και η ανάγνωση βιβλίων. Το τελευταίο ήταν για τον μέγα λόγιο και Καθηγητή επιπλέον μαρτύριο, αν αναλογισθεί κάποιος, ότι η μεγάλη αυτή διάνοια που είχε τροφή και τρυφή τη μελέτη των βιβλίων καταδικάστηκε να μη μπορεί ούτε καν να τα ιδεί.

            Στη φυλακή ο πρωταίτιος των δεινών του Μαξίμου Μητροπολίτης Δανιήλ τοποθέτησε δύο μοναχούς γνωστούς για τη σκληρότητα και απανθρωπία τους, που τον βασάνιζαν για έξι συνεχή χρόνια χωρίς οικτιρμό· όπως ο ίδιος ο Μάξιμος βεβαίωνε γράφοντας αργότερα προς τον Μόσχας Μακάριο, «ετηρούμην εγκάθειρκτος εν δεσμοίς και εθανατούμην διά του ψύχους, του καπνού και της πείνης». Ο βιογράφος του Κούρμπσκιη αναφέρει ότι «πολλά υπέστη εκ των επαχθών δεσμών και της πολυχρονίου εν φρικτοτάταις φυλακαίς εγκαθείρξεως», «… ταλαι-πωρηθείς εις το έπακρον και ανοικτιρμόνως βασανισθείς σωματικώς τε και ψυχικώς υπό αφορήτων δοκιμασιών εξαετούς εν δεσμοίς σιδηροίς ειρκτής ….». Ένεκα των βασάνων αυτών πολλές φορές ο Μάξιμος έπεφτε σε πλήρη απώλεια των αισθήσεων, μέχρι νεκρώσεως. Θέλοντας κάποτε να παρηγορήσει τη θλίψι του από τους βασανισμούς, έγραψε Κανόνα στο Άγιο Πνεύμα πάνω στον τοίχο της φυλακής χρησιμοποιώντας κάρβουνο, επειδή δεν του επέτρεπαν να έχει χαρτί και να γράφει. Ο παρακλητικός αυτός κανόνας στο Άγιο Πνεύμα, μοναδικός στην εκκλησιαστική υμνογραφία εκδόθηκε από την οικογένεια του γράφοντος το 2014. (Ετοιμάζεται η δεύτερη έκδοση.)

Υμνoγραφική   κοσμητική φρασεολογία στην ακολουθία.

Ασματική ακολουθία του Αγίου Μαξίμου του Γραικού, μοναχού Γερασίμου Μικραγιαννανίτη (1988)

Του Παρακλήτου ενδιαίτημα θείον, Βίου εναρέτου έμπνους εικών,  Χριστού θεράπων γνήσιος, Της ευσεβείας εκφάντωρ λαμπρός, Ήλιος φαεινός εν Ρωσία, Του Ευαγγελίου της χάριτος δόκιμος εργάτης, Αρετής δοχείον, Μύστης θεοειδής της αληθείας, Της Ορθοδοξίας μυσταγωγός θεόσοφος, Ευσεβείας διδάσκαλος σοφός,  Οθνείων διδαχών καθαιρέτης στερρότατος, Φωστήρ και θείος υποφήτης της αγίας Εκκλησίας,  Μαρτύρων κοινωνός και ομότροπος, Του θείου Πνεύματος ενδιαίτημα, Αποστόλων ομόζηλος, Της Άρτης καλλώπισμα, Ελλάδος το καύχημα, Ρωσίας ένθεος υφηγήτωρ και παιδευτής θεοφόρητος, Ηθών διορθωτής, Ορθοδοξίας φωστήρ, Της εν Ρωσία Εκκλησίας φωταγωγός σωτήριος κ παιδευτής ιερός κ νυμφοστόλος ένθεος, Φύλαξ και πρόβολος των Ορθοδόξων θεσμών, Οσιομάρτυς ευκλεής του Σωτήρος, Θεράπων Κυρίου θεοειδής, Ελλάδος εγκαλλώπισμα, Ευκλεής βλαστός της των Αρταίων πόλεως, Θεοειδής διδάσκαλος ασφαλώς οδηγών προς σωτηρίας τρίβους,  Μύστης αληθούς σοφίας, Θείος ιεροφάντωρ και μιμητής των Αποστόλων, Σύμμορφος των παθών του Σωτήρος, Εωσφόρος λαμπρός ευσεβείας φαίνων λαμπρότητα, Φοίνιξ όντως κατάκαρπος του Άθω, Ένθεον γέρας Ελλάδος, Οδηγός και λύχνος φαεινότατος των εν Ρωσία πιστών, Θείος εκφάντωρ των ουρανίων δογμάτων κ των της πίστεως θεσμών, Χριστού μάρτυς άριστος κ αθλοφόρος, Ένθεος διδάσκαλος, Μεσίτης ημών μέγας προς τον Παντάνακτα, Θείος νυμφαγωγός, Οδηγός Ορθοδόξων, Της εν Ρωσία αγίας Εκκλησίας διδάσκαλος, Ιερός υφηγητής, Της Άρτης το βλάστημα, Της Ελλάδος πυρσός, Θείος διδάσκαλος της Εκκλησίας Χριστού, Της σοφίας το θεόπνευστον στόμα, Σύναθλος των Μαρτύρων,  Άστρον φαεινόν, Φιλοσοφίας δοχείον, Φωστήρ λαμπρός της Ορθοδόξου πίστεως, Ηθών καθαρότητος φυτουργός, Φωστήρ ενθεώτατος της Ορθοδοξίας, Κήρυξ θεόσοφος Ευαγγελικής αληθείας, Οδηγός απλανής και μεσίτης προς Κύριον, Εραστής λαμπράς σοφίας, Οσίων ομόζηλος, Σκεύος πολυτίμητον της χάριτος, Φως ουράνιον, Φωτοειδής ώσπερ ήλιος, Πεφωτισμένος θείω Πνεύματι, Μαρτύρων εφάμιλλος, Αστήρ φαεινότατος, Ρώσων φωτιστής ο ιερός, Σοφός διδάσκαλος αρετής προς επίδοσιν.

Η κρήνη η πολύρρυτος ναμάτων της χάριτος, Της Ρωσίας παιδευτής ο σοφός, Μεσίτης πάντων προς Χριστόν, Η θεία λύρα του Πνεύματος, Ο μέγας θεορρήμων διδάσκαλος της θείας πίστεως, Ο περίδοξος βλαστός της Άρτης, Φυτοκόμος ενθέων πράξεων, Ισότιμος των πάλαι Πατέρων, Κήρυξ και μυσταγωγός περιφανής, Διδάσκαλος και φωτιστής των Ρώσων θαυμαστός, Θεραπευτής νοσημάτων, Εν σώματι Άγγελος, Μάρτυς αληθής Χριστού άνευ αίματος, Μέτοχος της ευκληρίας Μαρτύρων εν τοις άνω σκηνώμασι, Μυσταγωγός αγίων δογμάτων, Της Ορθοδοξίας ο εκφάντωρ, Στηριγμός και παραμύθιον, Ο ένθεος ρήτωρ των της πίστεως   δογμάτων, Παντός Ορθοδόξου γέρας.

(Από την ανέκδοτη εργασία -ΑΝΑΛΕΚΤΑ ΟΣΙΟΥ ΜΑΞΙΜΟΥ ΤΟΥ ΓΡΑΙΚΟΥ)

Ει εμέ εδίωξαν… Βίος Αγίου Μαξίμου του Γραικού

«Εἰ ἐμὲ ἐδίωξαν καὶ ὑμᾶς διώξουσιν»

Οι τελευταίες μέρες ήταν για μένα μία πολύ δύσκολη περίοδος, από τις πιο δύσκολες της ζωής μου. Παντού επικρατεί η ανησυχία, η αμφιβολία, η ταραχή. Κανένας δεν μπορεί να απαντήσει με βεβαιότητα για το πόσο θα κρατήσει αυτή η πανδημία, αν τελικά θα καταφέρουμε να την αντιμετωπίσουμε και πότε. Και το επιστέγασμα; Κλείνουν οι εκκλησίες, οι ακολουθίες γίνονται κεκλεισμένων των θυρών και με ελάχιστους παρόντες. Σε αυτές τις στιγμές της ξηρασίας κάθε ανθρώπινης παρηγοριάς, η καρδιά μου έφερε στη μνήμη ένα αγαπημένο μου άγιο. Τον άγιο Μάξιμο τον Γραικό.

Γιατί όμως αυτόν τον άγιο; Τι μπορεί να ήταν αυτό που μου τον θύμισε. Και ανατρέχω και πάλι στον βίο του και ανακαλύπτω την αιτία που η καρδιά μου φώναζε εμπόνως προς αυτόν. Και το βρίσκω! Διαβάζω… «Λόγω ατασθαλιών εκ μέρους πολιτικών και ορισμένων εκκλησιαστικών φορέων ο μεγάλος αυτός πατέρας αναγκάσθηκε να διαμαρτυρηθεί και να ελέγξει κάποιους, με βάση τις ευαγγελικές αξίες και σύμφωνα με την εκκλησιαστική ιδιότητα, που του χορηγήθηκε από τη Ρωσική Εκκλησία και τη Βασιλεία της χώρας. Δυστυχώς όμως, αντί η κατάσταση των πραγμάτων να βελτιωθεί, ο Μάξιμος είχε πλέον να αντιμετωπίσει την έχθρα των ανθρώπων αυτών.

Σ’ αυτούς συμπεριλαμβανόταν και ο ίδιος ο υπ’ αυτού ελεγχθείς Τσάρος και ο Μητροπολίτης της Ρωσίας Δανιήλ, που αγνοούσαν το ειλικρινές ενδιαφέρον του Αγίου για τη σωτηρία τους και την ευθυδρομία της Ρωσικής Εκκλησίας. Απ’ εδώ αρχίζει μια βαριά σταυρική πορεία του Αγίου εν μέσω φυλακών και κατατρεγμών και μέχρι θανάτου δοκιμασιών. Αυτές ακριβώς οι δοκιμασίες τελειοποίησαν πνευματικά τον Μάξιμο. Ο Άγιος καταδικάσθηκε, ως δήθεν αιρετικός, σε ισόβια φυλάκιση σιδηροδέσμιος, σε ισόβια στέρηση της μετάληψης των θείων μυστηρίων και σε ισόβια απομόνωση και απαγόρευση της επικοινωνίας με τους υπόλοιπους πιστούς. Και όλα αυτά, όπως είπαμε πιο πάνω, γιατί έλεγχε τους κατήγορους του για μη ηθική αναστροφή, σύμφωνα με τα χριστιανικά ήθη.

Ήταν σιδηροδέσμιος με βαρειές αλυσίδες σαν ο αίσχιστος των εγκληματιών, καταδικασμένος, από συναγωγή πονηρευομένων, ο φωτιστής ως αιρετικός, ο θεοφόρος ως βλάσφημος προς τα θεία, μη μπορώντας να συμμετέχει στα Θεία Μυστήρια· ποίος; ο κατ’ εξοχήν εραστής του Ιησού, ο θεοφόρος Μάξιμος! Αληθώς ποιος είναι ικανός, να διηγηθεί το μαρτύριό του και δη από τη στέρηση της θείας Ευχαριστίας; Μόνον όποιος γνώρισε την αγάπη Του γλυκυτάτου Ιησού, μπορεί να περιγράψει το μαρτύριο αυτό. Ο οποίος και μόνος κατάλαβε τι σημαίνει να αποκόπτεται κάποιος από την κοινωνία του Αχράντου Σώματος και Αίματος του Ηγαπημένου Ιησού.

Παρ’ όλες τις διαμαρτυρίες του Αγίου για το βαρύτατο και άδικο επιτίμιο αυτό και παρ’ όλες τις παρακλήσεις του να επιτραπεί σ’ αυτόν, τουλάχιστον, η μετάληψη των φρικτών μυστηρίων, λέγοντος με βαθύ πόνο: «… ζητῶ νὰ μὲ ἀξιώσητε τῆς Μεταλήψεως τῶν παναχράντων καὶ ζωοποιῶν τοῦ Χριστοῦ Μυστηρίων, τῶν ὁποίων ἀπεκλείσθην ἤδη ἐπὶ 17 ἔτη … Δότε μοι, σᾶς ἱκετεύω, ταύτην τὴν χάριν… σώσατε ἀπολλυμένην ψυχήν» «ζητῶ … οἶκτον καὶ φιλανθρωπίαν» «… ἔλεον ζητῶ, ἔλεον δείξατέ μοι, ἵνα καὶ ὑμεῖς τῆς αὐτῆς τύχητε χάριτος…», δυστυχώς οι κληρικοί της αδικίας, δεν τον εισάκουσαν. Τον κρατούσαν χωρίς να του επιτρέπουν τη Θεία Κοινωνία για δεκαοκτώ ολόκληρα χρόνια!

Ο Άγιος Μάξιμος υπέφερε όλα τα δεινά με υπομονή και ανεξικακία· ουδέποτε μέμφθηκε τους αιτίους που υπέβαλαν αυτόν σε τόσο μεγάλα και τέτοια δεινά. Ούτε εξήλθε καθόλου από τα όρια της ευγένειας και της πραότητας. Αυτό οφείλεται κατά πρώτο λόγο στην άκρα ταπείνωση του Αγίου, που μιμούμενος τους λοιπούς αγίους Πατέρες διαμαρτυρόταν μεν για την κατηγορία εναντίον του ότι είναι αιρετικός και βλάσφημος, αλλά δεχόταν τις δοκιμασίες σαν να παραχωρήθηκαν σ’ αυτόν από το Θεό για τις αμαρτίες του. Να πώς γράφει στο Μητροπολίτη Δανιήλ: «Σοὶ λέγω ὅμως περὶ τούτου ὅτι μὲ κατέκρινας ἐπὶ αἱρέσει καὶ μὲ ἀπέκλεισας τῆς μεταλήψεως τῶν θείων Μυστηρίων. Ὡς πρὸς δὲ τὰ λοιπά μου πολλὰ καὶ ἀμέτρητα ἁμαρτήματα, οὐδὲ τὸ στόμα μου δύναμαι νὰ ἀνοίξω· δὲν πρέπει ὅμως νὰ ἀπελπισθῶ, ἀλλ᾿ ἐλπίζω εἰς τὸ ἄμετρον τοῦ Θεοῦ ἕλεος …». Και αλλού: «Ὁ δίκαιος Κριτής, ὁ θέλων πάντας ἀνθρώπους σῶσαι, ὁ παραχωρήσας μοι θλίψεις τοιαύτας διὰ τὰς πολλὰς καὶ μεγάλας μου ἁμαρτίας καὶ οὐχὶ δι’ αἵρεσιν ἢ βλασφημίαν τινά …».

Η υπομονή του Αγίου οφείλεται στη θεία ενίσχυση. Και τούτο γιατί επαληθεύθηκε το ψαλμικόν «κατά το πλήθος των οδυνών μου εν τη καρδία μου αι παρακλήσεις σου εύφραναν την ψυχήν μου». Οι παρακλήσεις του Αγίου Πνεύματος ήταν τέτοιες, ώστε όχι μόνον να ισοζυγίζουν τις θλίψεις, τους πόνους από τους βασανισμούς και τα δάκρυα του Οσίου, αλλά και να υπερχειλίζουν στην καρδία του Αγίου τον θείο έρωτα, που του έγινε «άρτος ημέρας και νυκτός».

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Θείου Αγγέλου, που κατέβηκε στη φυλακή και πρόσφερε σ’ αυτόν το Σώμα και Αίμα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και ένεκα τούτου του θαύματος και της υπέρ νούν θείας όρασης και αντίληψης με θεία έξαρση συνέθεσε και έγραψε με κάρβουνο στο τοίχο της φυλακής ωδή προς το Άγιο Πνεύμα, που αρχίζει: «Ὁ τῷ μάννα ποτὲ ἐν ἐρήμῳ διαθρέψας τὸν Ἰσραήλ …», και στη συνέχεια: «Σὺν τοῖς ἀσωμάτοις Σου λειτουργοῖς ᾄδω σοι κἀγώ …», που υπονοούν τη Θεία οπτασία του Αγγέλου, που του μετέδωσε το Σώμα και Αίμα του Κυρίου.

Ο Θεός οδηγούσε αυτόν μέσα απ’ αυτή την σκληρή οδό για την τελειότητα. Αυτό φαίνεται και στην προτροπή μάλιστα του Θείου Αγγέλου, που του εμφανίσθηκε και του είπε: «Μάξιμε, να κάνης υπομονή εις τα ενταύθα δεινά διά να εκφύγης τα δεινά της αιωνίου κολάσεως». Κι έτσι κατάλαβα, γιατί η σκέψη και η προσευχή μου ήταν τόσο έντονες στον άγιο Μάξιμο αυτές τις μέρες. Διότι ευρισκόμενος ο άγιος, σε άκρα ταπείνωση πνεύματος, έβαλε στην καρδιά του ότι αυτός είναι ο τελευταίος άνθρωπος πάνω στη γη, ταπεινούμενος με θεία επίγνωση ότι ο Κύριος επέτρεψε τα δεινά, διότι, μέσα από το δρόμο της άκρας ταπείνωσης, ήθελε να τον οδηγήσει στην ηθική τελειότητα, έγκλειστος και τέλειος ησυχαστής, προσευχόμενος έμπονα, με αλάλητους στεναγμούς της καρδίας και αδιαλείπτως, με τη νοερά από τα βάθη της καρδίας επίκληση του ονόματος του γλυκυτάτου Νυμφίου του Ιησού Χριστού.

Έτσι με το μαρτύριό του και την άρση του Σταυρού του Κυρίου με επίγνωση, ο Άγιος έγινε τέλειος εν Χριστώ, απαθέστατος, ψαλτήριο τερπνό και εύηχος κιθάρα του Παναγίου Πνεύματος και κατοικητήριο της Αγίας Τριάδας, παρά το ότι εστερείτο και αυτού του όπλου της συμμετοχής στη θεία ευχαριστία!

Πηγή: Αρχιμ. Τριφύλλιος Ονησιφόρου (Κυριακή, 22 Μαρτίου 2020), σε: simeiakairwn.wordpress.com

O Όσιος Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης υμνεί τον Άγιο Μάξιμο τον Γραικό.

πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Αθανασίου

ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΑ

Α.

Οδηγός Ορθοδόξων θείω Πνεύματι γέγονας, και της εν Ρωσσία Αγίας, Εκκλησίας διδάσκαλος, προς γνώσιν αληθείας οδηγών, πιστούς ως ιερός υφηγητής, διά τούτο Πάτερ Μάξιμε εν ωδαίς, τιμώμέν σε κραυγάζοντες· δόξα τω δεδωκότι σοι ισχύν, δόξα τω σε στεφανώσαντι, δόξα τω ενεργούντι διά σου πάσιν ιάματα.

Β-

Ἦχος δ΄. Ταχὺ προκατάλαβε.

Της Άρτης το βλάστημα και της Ελλάδος πυρσόν, και θείον διδάσκαλον της Εκκλησίας Χριστού, συμφώνως τιμήσωμεν, Μάξιμον της σοφίας, το θεόπνευστον στόμα, σύναθλος των Μαρτύρων, εν Ρωσσία γαρ ώφθη, μεθ’ ων και ικετεύει υπέρ των ψυχών ημών.

Γ-

Εξ Άρτης ανέτειλας ώσπερ αστήρ φαεινός, σοφία κοσμούμενος και αρετών τω φωτί, Πατήρ ημών Μάξιμε· όθεν την εν Ρωσσία, Εκκλησίαν λαμπρύνας, λόγω σου ορθοδόξω και ορθότητι βίου, ενήθλησας νομίμως και δόξης ηξίωσαι.

Στίχοι Συναξαρίου.

Φως μέγα ο Μάξιμος ενθέω λόγω,

εν Ρωσσία έλαμψεν Χριστού εις δόξαν.

Εικάδι πρώτη Μάξιμος μεγαλήτωρ ες πόλον έβη.

————————————————–

ΣΧΟΛΙΑ. Στα απολυτίκια γίνεται φανερό ότι ο υμνογράφος Όσιος Γεράσιμος τονίζει την ιεραποστολική δράση του Οσίου στην Ρωσία.
Διότι χάρις στον άγιο Μάξιμο υπάρχει σήμερον η Ρωσσική Εκκλησία, λειτουργώντας κάτω από την ακραιφνη Ορθόδοξη παράδοση και υγιή πνευματική ζωή. Ο Άγιος Μαξιμος έσωσε ολόκληρη τη Ρωσική Εκκλησία από την καταβαράθρωση στην ειδωλολατρική και αμαρτωλή ζωή, που είναι γεμάτη από προλήψεις, δεισιδαιμονίες και αιρετικές πεποιθήσεις.

            Κατά την διαμονή του στη Μονή Οτρότς από το 1531-1551 δόθηκε σ’ αυτόν από το μητροπολίτη Τβερ Ακάκιο, με θεία νεύση, σχετική ελευθερία , ενώ βρισκόταν στη φυλακή, προκειμένου ο φωστήρας να μη μείνει κάτω από το μόδιο. Έτσι εξακολούθησε άοκνα, μάλιστα για μακρό χρόνο περιβεβλημένος αλυσίδες, σε υπόγεια σκοτεινή και υγρή φυλακή, να συγγράφει μεταφράζοντας στην Ρωσσική Ιερά κείμενα, να συγγράφει αντιαιρετικά έργα και άλλα πολλά, χάριν προστασίας και διαφωτισμού του αγαπητού του Ρωσικού λαού. Επί πλέον δε, άρχισε πάλι με πατρική στοργή την κηρυκτική του δράση, παρηγορώντας τους Χριστιανούς, που έτρεχαν στη φυλακή για να ακούσουν τις συμβουλές του, ζητώντας τις προσευχές του.

            Λίγα χρόνια μετά τη φυλάκιση του Μητροπολίτη Δανιήλ, ο Μητροπολίτης πάσης Ρωσσίας Μακάριος τον έλυσε από τον άδικο κανόνα της ακοινωνησίας (1543) που διάρκεσε για 18 χρόνια (1525-1543).

Υμνoγραφική   κοσμητική φρασεολογία στην  -Ασματική ακολουθία του Αγίου Μαξίμου του Γραικού, μοναχού Γερασίμου Μικραγιαννανίτη (1988)

Του Παρακλήτου ενδιαίτημα θείον-Βίου εναρέτου έμπνους εικών- Χριστού θεράπων γνήσιος- Της ευσεβείας εκφάντωρ λαμπρός- Ήλιος φαεινός εν Ρωσία- Του Ευαγγελίου της χάριτος δόκιμος εργάτης- Αρετής δοχείον- Μύστης θεοειδής της αληθείας- Της Ορθοδοξίας μυσταγωγός θεόσοφος- Ευσεβείας διδάσκαλος σοφός- Οθνείων διδαχών καθαιρέτης στερρότατος- Φωστήρ και θείος υποφήτης της αγίας Εκκλησίας- Μαρτύρων κοινωνός και ομότροπος- Του θείου Πνεύματος ενδιαίτημα- Αποστόλων ομόζηλος- Της Άρτης καλλώπισμα- Ελλάδος το καύχημα- Ρωσίας ένθεος υφηγήτωρ και παιδευτής θεοφόρητος- Ηθών διορθωτής- Ορθοδοξίας φωστήρ- Της εν Ρωσία Εκκλησίας φωταγωγός σωτήριος κ παιδευτής ιερός κ νυμφοστόλος ένθεος- Φύλαξ και πρόβολος των Ορθοδόξων θεσμών- Οσιομάρτυς ευκλεής του Σωτήρος- Θεράπων Κυρίου θεοειδής- Ελλάδος εγκαλλώπισμα- Ευκλεής βλαστός της των Αρταίων πόλεως- Θεοειδής διδάσκαλος ασφαλώς οδηγών προς σωτηρίας τρίβους- Μύστης αληθούς σοφίας- Θείος ιεροφάντωρ και μιμητής των Αποστόλων- Σύμμορφος των παθών του Σωτήρος- Εωσφόρος λαμπρός ευσεβείας φαίνων λαμπρότητα- Φοίνιξ όντως κατάκαρπος του Άθω- Ένθεον γέρας Ελλάδος- Οδηγός και λύχνος φαεινότατος των εν Ρωσία πιστών- Θείος εκφάντωρ των ουρανίων δογμάτων κ των της πίστεως θεσμών- Χριστού μάρτυς άριστος κ αθλοφόρος- Ένθεος διδάσκαλος- Μεσίτης ημών μέγας προς τον Παντάνακτα- Θείος νυμφαγωγός- Οδηγός Ορθοδόξων- Της εν Ρωσία αγίας Εκκλησίας διδάσκαλος- Ιερός υφηγητής- Της Άρτης το βλάστημα- Της Ελλάδος πυρσός- Θείος διδάσκαλος της Εκκλησίας Χριστού- Της σοφίας το θεόπνευστον στόμα-Σύναθλος των Μαρτύρων- Άστρον φαεινόν- Φιλοσοφίας δοχείον- Φωστήρ λαμπρός της Ορθοδόξου πίστεως- Ηθών καθαρότητος φυτουργός- Φωστήρ ενθεώτατος της Ορθοδοξίας- Κήρυξ θεόσοφος Ευαγγελικής αληθείας- Οδηγός απλανής και μεσίτης προς Κύριον- Εραστής λαμπράς σοφίας- Οσίων ομόζηλος- Σκεύος πολυτίμητον της χάριτος- Φως ουράνιον- Φωτοειδής ώσπερ ήλιος- Πεφωτισμένος θείω Πνεύματι- Μαρτύρων εφάμιλλος- Αστήρ φαεινότατος.- Ρώσων φωτιστής ο ιερός- Σοφός διδάσκαλος αρετής προς επίδοσιν.

Η κρήνη η πολύρρυτος  ναμάτων της χάριτος- Της Ρωσίας παιδευτής ο σοφός- Μεσίτης πάντων προς Χριστόν- Η θεία λύρα του Πνεύματος- Ο μέγας θεορρήμων διδάσκαλος της θείας πίστεως- Ο περίδοξος βλαστός της Άρτης- Φυτοκόμος ενθέων πράξεων- Ισότιμος των πάλαι Πατέρων- Κήρυξ και μυσταγωγός περιφανής- Διδάσκαλος και φωτιστής των Ρώσων θαυμαστός- Θεραπευτής νοσημάτων- Εν σώματι Άγγελος- Μάρτυς αληθής Χριστού άνευ αίματος- Μέτοχος της ευκληρίας Μαρτύρων εν τοις άνω σκηνώμασι- Μυσταγωγός αγίων δογμάτων- Της Ορθοδοξίας ο εκφάντωρ- Στηριγμός και παραμύθιον- Ο ένθεος ρήτωρ των της πίστεως   δογμάτων-Παντός Ορθοδόξου γέρας.

Ἀκολουθία Ὁσίου ΜΑΞΙΜΟΥ τοῦ Γραικοῦ, μ. Γερασίμου

Ψαλλομένη  τῇ 21^η Ιανουαρίου

ΜΙΚΡΟΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΣ

Ἱστῶμεν στίχους δ΄ καὶ ψάλλομεν Στιχηρά Προσόμοια. Ἦχος α΄. Τῶν οὐρανίων Ταγμάτων.

Τῆς εὐσεβείας ἐμπρέπων, τοῖς κατορθώμασι, τοῦ Παρακλήτου ὤφθης, ἐνδιαίτημα θεῖον, καὶ βίου ἐναρέτου ἔμπνους εἰκών, παναοίδιμε Μάξιμε· τῶν γὰρ Ἁγίων τοῖς ἴχνεσι ἀκλινῶς, ἠκολούθησας θεόσοφε.

Σοφίᾳ Πάτερ ποικίλῃ, καλλωπιζόμενος, τῶν Ἀποστόλων ἔσχες, ἐν καρδίᾳ τὸν ζῆλον, καὶ πίστεως τὸν λόγον τὸν ἀκριβῆ, διετράνωσας Μάξιμε· ἔνθεν παντοίοις ὡμίλησας πειρασμοῖς, ὡς Χριστοῦ θεράπων γνήσιος.

Τῆς εὐσεβείας ἐκφάντωρ, λαμπρὸς γενόμενος, πλείστας διῆλθες πόλεις, τῆς Ἑλλάδος θεόφρον, πιστῶν τὰς διανοίας στηρίζων σοφέ, ἀληθείας τοῖς δόγμασι, καὶ ὥσπερ ἥλιος ἔλαμψας φαεινός, ἐν Ῥωσσίᾳ Πάτερ Μάξιμε.

Ἐξ Ἄρτης Πάτερ ὡς ἄστρον, λαμπρὸν ἀνέτειλας, καὶ ἰσαγγέλῳ βίῳ, ἐν τῷ Ἄθῳ ἐκλάμψας, τῆς χάριτος τὸν λόγον περιφανῶς, ἐν Ἑλλάδι ἐκήρυξας, καὶ ἐν Ῥωσσίᾳ τὸ σκότος τὸ ζοφερόν, τῶν αἱρέσεων διέλυσας.

Δόξα. Ἦχος πλ. α΄.

Τοῦ Εὐαγγελίου τῆς χάριτος, δόκιμος ἐργάτης ὤφθης, ὡς ἀρετῆς δοχεῖον Ὅσιε Μάξιμε. Τὸν τῆς πίστεως γὰρ σπόρον, κεχερσωμέναις καρδίαις καλλιεργεῖς, προθέλυμνα ἐκτέμνων, ὀθνεία παραδόσεων ζιζάνια. Καὶ καλῶς τὸν ἀγῶνα τελέσας μαρτυρικοῖς ἄθλοις ἐσφράγισας, τὴν ζωήν σου ἀοίδιμε. Καὶ νῦν Ἀγγέλοις συνών, καὶ τοῦ θείου κάλλους ἐντρυφῶν, ὑπὲρ ἡμῶν ἱκέτευε, τῶν τιμώντων σε Ἅγιε.

Καὶ νῦν. Θεοτοκίον.

Φοβερὸν καὶ παράδοξον, καὶ μέγα τὸ μυστήριον. Ὁ ἀχώρητος ἐν γαστρὶ ἐχωρήθη, καὶ ἡ μήτηρ μετὰ τὸν τόκον παρθένος πάλιν διέμεινε. Θεὸν γὰρ ἐγέννησεν, ἐξ αὐτῆς σαρκωθέντα. Αὐτῷ βοήσωμεν, Αὐτῷ τὸν ὕμνον εἴπωμεν, σὺν Ἀγγέλοις ἀναμέλποντες· Ἅγιος εἶ Χριστὸς ὁ Θεός, ὁ δι’ ἡμᾶς ἐνανθρωπήσας δόξα Σοι.

Εἰς τὸν Στίχον. Ἦχος β΄. Οἶκος τοῦ Ἐφραθᾶ.

Μύστης θεοειδής, τῆς ἀληθείας ὤφθης, Μάξιμε θεοφόρε, καὶ τῆς Ὀρθοδοξίας, μυσταγωγὸς θεόσοφος.

Στ. Τίμιος ἐναντίον Κυρίου, ὁ θάνατος τοῦ Ὁσίου Αὐτοῦ.

Ἤνεγκας καρτερῶς, καὶ διωγμοὺς καὶ θλίψεις, καὶ χαλεπὰς καθείρξεις, ὡς Μάρτυς τοῦ Κυρίου, Μάξιμε πολυθαύμαστε.

Στ. Θαυμαστὸς ὁ Θεός, ἐν τοῖς Ἁγίοις Αὐτοῦ.

Λάμπεις θείῳ φωτί, ἐν τῇ Ἑλλάδι Πάτερ, καὶ εἶτα ἐν Ῥωσσίᾳ, Μάξιμε καὶ ἐλαύνεις, τὴν λύμην τῶν αἱρέσεων.

Δόξα. Τριαδικόν.

Ἕνα Σε τὸν Θεόν, τρισὶν ἐν χαρακτῆρσι, Πάτερ, Υἱὲ καὶ Πνεῦμα, σαφῶς ἐν τῇ Ῥωσσίᾳ, ὁ Μάξιμος ἐκήρυξε.

Καὶ νῦν. Θεοτοκίον.

Τέξασα ἐν σαρκί, τὸν πάντων Βασιλέα, Βασίλισσα Ἀγγέλων, ἐδεί-χθης Θεοτόκε, καὶ τῶν βροτῶν βοήθεια.

Νῦν ἀπολύεις, Τρισάγιον, Ἀπολυτίκιον. Ἦχος α΄. Τῆς ἐρήμου πολίτης.

Ὁδηγὸς Ὀρθοδόξων θείῳ Πνεύματι γέγονας, καὶ τῆς ἐν Ῥωσσίᾳ Ἁγίας, Ἐκκλησίας διδάσκαλος, πρὸς γνῶσιν ἀληθείας ὁδηγῶν, πιστοὺς ὡς ἱερὸς ὑφηγητής, διὰ τοῦτο Πάτερ Μάξιμε ἐν ᾠδαῖς, τιμῶμέν σε κραυγάζοντες· δόξα τῷ δεδωκότι σοι ἰσχύν, δόξα τῷ σὲ στεφανώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργοῦντι διὰ σοῦ πᾶσιν ἰάματα.

Ἕτερον, ὅμοιον. Ποίημα Ἀντωνίου Μάρκου.

Τόν  ἀπό  Ἄρτης  φωστῆρα  τῆς  Ῥωσίας  τόν  ἔνδοξον,  καί  Βατοπεδίου  τῆς  Μάνδρας  περιλάλητον  βλάστημα· τόν  Μάξιμον  τιμήσωμεν  πιστοί, τό  καύχημα  τοῦ  Γένους  τῶν  Γραικῶν·  τόν  δι’ ἀγώνων  τιμήσαντα  τῆς  αὐτοῦ,  πατρίδος  τήν  εὐγένειαν. Δόξα  οὖν  βοήσωμεν  Χριστῷ, δόξα  τῷ  ἀναδείξαντι, δόξα  τῷ  δωρησαμένῳ  αὐτόν  ἡμῖν,  θείας  σοφίας  πρόμαχον.

Ἕτερον. Ἦχος δ΄. Ταχὺ προκατάλαβε.

Τῆς Ἄρτης τὸ βλάστημα καὶ τῆς Ἑλλάδος πυρσόν, καὶ θεῖον διδάσκαλον τῆς Ἐκκλησίας Χριστοῦ, συμφώνως τιμήσωμεν, Μάξιμον τῆς σοφίας, τὸ θεόπνευστον στόμα, σύναθλος τῶν Μαρτύρων, ἐν Ῥωσσίᾳ γὰρ ὤφθη, μεθ’ ὧν καὶ ἱκετεύει ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.

Δόξα. Ὅμοιον.

Ἐξ Ἄρτης ἀνέτειλας ὥσπερ ἀστὴρ φαεινός, σοφία κοσμούμενος καὶ ἀρετῶν τῷ φωτί, Πατὴρ ἡμῶν Μάξιμε· ὅθεν τὴν ἐν Ῥωσσίᾳ, Ἐκκλησίαν λαμπρύνας, λόγῳ σου ὀρθοδόξῳ καὶ ὀρθότητι βίου, ἐνήθλησας νομίμως καὶ δόξης ἠξίωσαι.

Καὶ νῦν. Θεοτοκίον.

Τὸ ἀπ’ αἰῶνος ἀπόκρυφον καὶ Ἀγγέλοις ἄγνωστον μυστήριον, διὰ Σοῦ Θεοτόκε τοῖς ἐπὶ γῆς πεφανέρωται, Θεὸς ἐν ἀσυγχύτῳ ἑνώσει σαρκούμενος καὶ Σταυρὸν ἑκουσίως ὑπὲρ ἡμῶν καταδεξάμενος, δι’ οὗ ἀναστήσας τὸν Πρωτόπλαστον, ἔσωσεν ἐκ θανάτου τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

Ἀπόλυσις.

ΜΕΓΑΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΣ

Εὐλογήσαντος τοῦ Ἱερέως ὁ Προοιμιακός καί  τόΜακάριος ἀνήρ. Εἰς δὲ τόΚύριε ἐκέκραξα ἱστῶμεν στίχους στ΄ καὶ ψάλλομεν Στιχηρά Προσόμοια. Ἦχος δ΄. Ὡς γενναῖον ἐν Μάρτυσιν.

Τῆς σοφίας τὰς χάριτας, τῇ ψυχῇ σου κτησάμενος, βίου καθαρότητι Πάτερ Μάξιμε, τῆς εὐσεβείας διδάσκαλος, σοφὸς ἐχρημάτισας, καὶ ὀθνείων διδαχῶν, καθαιρέτης στεῤῥότατος· διὰ τοῦτό σε, ὡς φωστῆρα καὶ θεῖον ὑποφήτην, τῆς ἁγίας Ἐκκλησίας, ᾀσματικῶς μακαρίζομεν.

Ἐν τῷ Ὄρει τοῦ Ἄθωνος, πολιτείαν ἰσάγγελον, θεοφόρε Μάξιμε διελήλυθας, καὶ λαμπρυνθεὶς θείῳ Πνεύματι, ὡς ἄλλος Ἀπόστολος, τὴν Ἑλλάδα δαδουχεῖς, Ὀρθοδόξοις διδάγμασι, καὶ ἐπύρσευσας, τὴν Ῥωσσίαν τῆς χάριτος τῷ λόγῳ, ἀπαλλάξας πάσης πλάνης, τοὺς τῇ ἀπάτῃ δουλεύοντας.

Διωγμοὺς ἐκαρτέρησας, καὶ χρονίαν ἐγκάθειρξιν, καὶ συκοφαντίας καὶ πᾶσαν κάκωσιν, ὑπὲρ τοῦ θείου κηρύγματος, θεόληπτε Μάξιμε καὶ Μαρτύρων κοινωνός, ἀληθῶς ἐχρημάτισας καὶ ὁμότροπος· διὰ τοῦτο ὡς θεῖον Ἀθλοφόρον, καὶ ἰσότιμον Ὁσίων, χρεωστικῶς εὐφημοῦμέν σε.

Βασιλεῖ τῷ θεόφρονι, ἀνεδείχθης αἰδέσιμος, ὡς τοῦ θείου Πνεύματος ἐνδιαίτημα, καὶ ὑποφήτης τῆς χάριτος, θεόσοφε Μάξιμε, καὶ ἐκάθηρας παντός, ἀλλοτρίου κηρύγματος, θείῳ λόγῳ σου, τὴν Χριστοῦ Ἐκκλησίαν ἐν Ῥωσσίᾳ, τῇ δοθείσῃ σοι σοφίᾳ, ὡς Ἀποστόλων ὁμότροπος.

Τὸ τῆς Ἄρτης καλλώπισμα, καὶ Ἑλλάδος τὸ καύχημα, καὶ Ῥωσσίας ἔνθεον ὑφηγήτορα, καὶ παιδευτὴν θεοφόρητον, πρὸς βίον ὑπέρτερον, καὶ ἠθῶν διορθωτήν, τὸν θεόληπτον Μάξιμον, μακαρίσωμεν, πρὸς αὐτὸν ἐκβοῶντες· μὴ ἐλλίπῃς, τὸν Σωτῆρα ἱκετεύειν, ὑπὲρ ἡμῶν Πάτερ Ὅσιε.

Τῇ σοφίᾳ τῇ θύραθεν, σεαυτὸν γυμνασάμενος, οὐρανίου γνώσεως ὤφθης ἔμπλεως, καὶ Ἀποστόλων τὴν ἔλλαμψιν, δεξάμενος Μάξιμε, νήσους πλείστας εὐσεβῶς, καὶ τὴν Ἤπειρον Ὅσιε, κατεφώτισας, καὶ γενόμενος Πάτερ ἐν Ῥωσσίᾳ, ἐξ ὀθνείων διδαγμάτων, πᾶσαν σαφῶς ἐξεκάθηρας.

Δόξα. Ἦχος πλ. β΄.

Σήμερον, ὑπὲρ ἡλίου ἐξέλαμψεν, ἡ τοῦ Ὁσίου Μαξίμου μνήμη, τὴν Ἐκκλησίαν πυρσεύουσα. Τοῦ τρισηλίου γὰρ φωτὸς θησαυρίσας τὰς δόσεις, πρὸς ἀρετῶν ἀκρότητα ἰθύνει, τοὺς βοῶντας πρὸς αὐτόν· χαίροις, ὁ ἀποστολικοῦ ζήλου πλησθείς, καὶ τὸ Εὐαγγέλιον Χριστοῦ ἱερουργήσας, ἐν λόγῳ καὶ ἔργῳ, καὶ παντοδαπεῖ σοφίᾳ· χαίροις, Ὀρθοδοξίας ὁ φωστήρ, καὶ τῆς ἐν Ῥωσσίᾳ Ἐκκλησίας, φωταγωγὸς σωτήριος, καὶ παιδευτὴς ἱερός, καὶ νυμφοστόλος ἔνθεος· χαίροις, τῆς Ἄρτης θεῖος βλαστός, τῆς Ἑλλάδος ἐγκαλλώπισμα, καὶ παντὸς Ὀρθοδόξου γέρας. Ἀλλ’ὡς ἔχων παῤῥησίαν πρὸς Χριστόν, Ὁσιομάρτυς ἔνδοξε, πρέσβευε ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.

Καὶ νῦν.Θεοτοκίον.

Τίς μὴ μακαρίσει Σε, Παναγία Παρθένε; Τίς μὴ ἀνυμνήσει Σου τὸν ἀλόχευτον τόκον; Ὁ γὰρ ἀχρόνως ἐκ Πατρὸς ἐκλάμψας Υἱὸς Μονογενής, ὁ Αὐτός ἐκ Σοῦ τῆς Ἁγνῆς προῆλθεν, ἀφράστως σαρκωθείς, φύσει Θεὸς ὑπάρχων, καὶ φύσει γενόμενος ἄνθρωπος δι’ ἡμᾶς· οὐκ εἰς δυάδα προσώπων τεμνόμενος, ἀλλ’ ἐν δυάδι φύσεων, ἀσυγχύτως γνωριζόμενος. Αὐτὸν ἱκέτευε,σεμνὴ Παμμακάριστε, ἐλεηθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

Εἴσοδος, Φῶς Ἱλαρόν, Προκείμενον τῆς ἡμέρας, Ἀναγνώσματα.

Σοφίας Σολομῶντος τὸ Ἀνάγνωσμα (Κεφ. γ΄ 1 – 9).

Δικαίων ψυχαὶ ἐν χειρὶ Θεοῦ καὶ οὐ μὴ ἅψηται αὐτῶν βάσανος. Ἔδοξαν ἐν ὀφθαλμοῖς ἀφρόνων τεθνάναι καὶ ἐλογίσθη κάκωσις ἡ ἔξοδος αὐτῶν καὶ ἡ ἀφ’ ἡμῶν πορεία σύντριμμα· οἱ δέ εἰσιν ἐν εἰρήνῃ. Καὶ γὰρ ἐν ὄψει ἀνθρώπων ἐὰν κολασθῶσιν, ἡ ἐλπὶς αὐτῶν ἀθανασίας πλήρης. Καὶ ὀλίγα παιδευθέντες μεγάλα εὐεργετηθήσονται· ὅτι ὁ Θεὸς ἐπείρασεν αὐτούς καὶ εὗρεν αὐτοὺς ἀξίους ἑαυτοῦ· ὡς χρυσὸν ἐν χωνευτηρίῳ ἐδοκίμασεν αὐτούς καὶ ὡς ὁλοκάρπωμα θυσίας προσεδέξατο αὐτούς. Καὶ ἐν καιρῷ ἐπισκοπῆς αὐτῶν ἀναλάμψουσιν καὶ ὡς σπινθῆρες ἐν καλάμῃ διαδραμοῦνται· κρινοῦσιν ἔθνη καὶ κρατήσουσι λαῶν καὶ βασιλεύσει αὐτῶν Κύριος εἰς τοὺς αἰῶνας. Οἱ πεποιθότες ἐπ’ Αὐτῷ, συνήσουσιν ἀλήθειαν καὶ οἱ πιστοὶ ἐν ἀγάπῃ προσμενοῦσιν Αὐτῷ· ὅτι χάρις καὶ ἔλεος ἐν τοῖς Ὁσίοις Αὐτοῦ καὶ ἐπισκοπὴ ἐν τοῖς ἐκλεκτοῖς Αὐτοῦ.

Σοφίας Σολομῶντος τὸ Ἀνάγνωσμα (Κεφ. ε΄ 15 – στ΄ 3).

Δίκαιοι εἰς τὸν αἰῶνα ζῶσι καὶ ἐν Κυρίῳ ὁ μισθὸς αὐτῶν παρὰ Ὑψίστου. Διὰ τοῦτο λήψονται τὸ βασίλειον τῆς εὐπρεπείας καὶ τὸ διάδημα τοῦ κάλλους ἐκ χειρὸς Κυρίου· ὅτι τῇ δεξιᾷ Αὐτοῦ σκεπάσει αὐτούς καὶ τῷ βραχίονι ὑπερασπιεῖ αὐτῶν. Λήψεται πανοπλίαν τὸν ζῆλον Αὐτοῦ καὶ ὁπλοποιήσει τὴν κτίσιν εἰς ἄμυναν ἐχθρῶν· ἐνδύσεται θώρακα δικαιοσύνην καὶ περιθήσεται κόρυθα, κρῖσιν ἀνυπόκριτον˙ λήψεται ἀσπίδα ἀκαταμάχητον ὁσιότητα˙ ὀξυνεῖ δὲ ἀπότομον ὀργὴν εἰς ῥομφαίαν˙ συνεκπολεμήσει δὲ Αὐτῷ ὁ κόσμος ἐπὶ τοὺς παράφρονας. Πορεύσονται εὔστοχοι βολίδες ἀστραπῶν καὶ ὡς ἀπὸ εὐκύκλου τόξου, τῶν νεφῶν, ἐπὶ σκοπὸν ἁλοῦνται, καὶ ἐκ πετροβόλου θυμοῦ πλήρεις ῥιφήσονται χάλαζαι˙ ἀγανακτήσει κατ’ αὐτῶν ὕδωρ θαλάσσης, ποταμοὶ δὲ συγκλύσουσιν ἀποτόμως˙ ἀντιστήσεται αὐτοῖς πνεῦμα δυνάμεως καὶ ὡς λαίλαψ ἐκλικμήσει αὐτούς καὶ ἡ κακοπραγία περιτρέψει θρόνους δυναστῶν. Ἀκούσατε οὖν βασιλεῖς καὶ σύνετε˙ μάθετε δικασταὶ περάτων γῆς˙ ἐνωτίσασθε οἱ κρατοῦντες πλήθους καὶ γεγαυρωμένοι ἐπὶ ὄχλοις ἐθνῶν˙ ὅτι ἐδόθη παρὰ Κυρίου ἡ κράτησις ὑμῖν καὶ ἡ δυναστεία παρὰ Ὑψίστου.

    Σοφίας Σολομῶντος τὸ Ἀνάγνωσμα (Κεφ. ζ΄ 7-15).

Δίκαιος, ἐὰν φθάσῃ τελευτῆσαι, ἐν ἀναπαύσει ἔσται. Γῆρας γὰρ τίμιον, οὐ τὸ πολυχρόνιον, οὐδὲ ἀριθμῷ ἐτῶν μεμέτρηται. Πολιὰ δέ ἐστι φρόνησις ἀνθρώποις καὶ ἡλικία γήρως βίος ἀκηλίδωτος. Εὐάρεστος Θεῷ γενόμενος, ἠγαπήθη· καὶ ζῶν μεταξὺ ἁμαρτωλῶν, μετετέθη. Ἡρπάγη, μὴ κακία ἀλλάξῃ σύνεσιν αὐτοῦ ἢ δόλος ἀπατήσῃ ψυχὴν αὐτοῦ· βασκανία γὰρ φαυλότητος ἀμαυροῖ τὰ καλά καὶ ῥεμβασμὸς ἐπιθυμίας μεταλλεύει νοῦν ἄκακον. Τελειωθεὶς ἐν ὀλίγῳ, ἐπλήρωσε χρόνους μακρούς· ἀρεστὴ γὰρ ἦν Κυρίῳ ἡ ψυχὴ αὐτοῦ· διὰ τοῦτο ἔσπευσεν ἐκ μέσου πονηρίας. Οἱ δὲ λαοὶ ἰδόντες καὶ μὴ νοήσαντες, μηδὲ θέντες ἐπὶ διανοίᾳ τὸ τοιοῦτον, ὅτι χάρις καὶ ἔλεος ἐν τοῖς Ὁσίοις Αὐτοῦ καὶ ἐπισκοπὴ ἐν τοῖς ἐκλεκτοῖς Αὐτοῦ.  

Εἰς τὴν Λιτήν, Ἰδιόμελα.

Ἦχος α΄.

Εὐφραίνου ἐν Κυρίῳ, ἡ τῶν Ἀρταίων πόλις, ἀβρυνομένη τοῖς σπαργάνοις, τοῦ εὐκλεοῦς βλαστοῦ σου, Μαξίμου τοῦ παμμάκαρος, σὺν πάσαις ταῖς πόλεσιν, ἃς τῷ φθόγγῳ περιέλαβε. Καὶ σὺ σκίρτα καὶ χόρευε ἡ ἐν Ῥωσσίᾳ Ἐκκλησίᾳ τοῦ Θεοῦ, τοιοῦτον ὁδηγὸν πλουτήσασα, καὶ θεοειδῆ διδάσκαλον, ἀσφαλῶς σε ὁδηγοῦντα, πρὸς σωτηρίας τρίβους. Καὶ ἀμφότεραι κατὰ χρέος, τὴν μνήμην αὐτοῦ ἑορτάζουσαι, τῷ Σωτῆρι βοήσατε· Φιλάνθρωπε Κύριε, ταῖς τοῦ Σοῦ Ὁσίου θεράποντος πρεσβεί-αις, δίδου ἡμῖν τὰ ἐλέη Σου, καὶ σῶσον τὰ ψυχὰς ἡμῶν.

Ἦχος β΄.

Ἐξ ἀσκητικῶν ἱδρώτων, πρὸς ἀποστολικοὺς ἀπεδύσω ἀγῶνας, ἐν θεολήπτῳ ψυχῇ, καὶ ῥοπῇ τῇ ἄνωθεν, θεηγόρε Πάτερ Μάξιμε. Τῆς ἀληθοῦς γὰρ σοφίας, μύστης γενόμενος, δοκησισόφων φληναφήματα, καὶ αἱρετικῶν γλωσσαλγίας, τῷ σῷ λόγῳ διήλεγξας, καὶ πόῤῥῳ ταῦτα ἀπέῤῥιψας, τοῦ εὐσεβοῦς πληρώματος. Διὸ Χριστὸς ὁ Κύριος, τοὺς σοὺς καμάτους δεξάμενος, περιφανῶς σε ἐδόξασε, καὶ τῆς Αὐτοῦ Βασιλείας, κληρονόμον σε ἀνέδειξεν· ἧς καὶ ἡμεῖς ἀξιωθείημεν, ταῖς πρὸς Αὐτὸν πρεσβείαις σου.

Ἦχος γ΄.

Χάρις θεία δέδοται, τῇ καθαρωτάτῃ ψυχῇ σου, ἀξιομακάριστε Πάτερ Μάξιμε, ἔνθεν τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον, διὰ τῶν θείων χειλέων σου, τῆς σωτηρίας τὸν λόγον, καὶ τῆς πίστεως τὴν ἀκρίβειαν, ταῖς ἐν δουλείᾳ τελοῦσι νήσοις, καὶ Μακεδονίᾳ καὶ Ἠπείρῳ ἐκήρυξε. Καὶ Ὀρθοδοξίας τὸ ἀκίβδηλον, τοῖς ἐν Ῥωσσίᾳ πλανηθεῖσιν ἀνήγγειλε, καὶ ἐν πάσῃ σοφίᾳ ἀνέπτυξε, τὸ κεκρυμμένον κάλλος, τῶν ὀρθῶν δογμάτων Ἅγιε. Διὸ ὡς θεῖόν σε ἱεροφάντορα, καὶ Ἀποστόλων μιμητήν, καὶ ἀληθείας μέγαν διδάσκαλον μακαρίζομεν.

Ἦχος δ΄.

Τῆς κεκρυμμένης ἐν Χριστῷ ζωῆς, καρποφορῶν τὴν λαμπρότητα, τοὺς ποικίλους πειρασμούς, καὶ θλίψεις, ἀνενδότως ἤνεγκας, θεοφόρε Πάτερ Μάξιμε. Δι’ ὧν ὡς χρυσὸς ἐν καμίνῳ δοκιμασθείς, ὑπὲρ ἥλιον ἔλαμψας, καὶ τῶν παθῶν τοῦ Σωτῆρος, σύμμορφος γέγονας. Καὶ νῦν τῆς δόξης Αὐτοῦ κατατρυφῶν, ἀδιαλείπτως πρέσβευε, ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.

Δόξα. Ὁ αὐτός.

Τὸν ἐν σοφίᾳ περιφανῆ, καὶ ἐν ἱεροῖς ἀγῶσιν ἀριστεύσαντα, Μάξιμον τὸν φερωνύμως μέγαν, πᾶς ὁ τοῦ Θεοῦ λαός, ὕμνοις καὶ ᾠδαῖς εὐφημήσωμεν. Οὗτος γάρ, κατὰ Παῦλον, ὡς αὐτοῦ ζηλωτής, ἐν κόποις καὶ θλίψεσιν ὑπερβαλλόντως, καὶ ἐν φυλακαῖς περισσοτέρως, ὑπὲρ τῆς εὐσεβείας δοκιμαζόμενος, τὴν ζωὴν διῆλθε. Καὶ νῦν μακαρίων ἐπάθλων κατατρυφῶν, καὶ θέσει θεούμενος, αἰτεῖται πᾶσιν ἡμῖν πταισμάτων ἄφεσιν, καὶ τὸ θεῖον ἔλεος.

Καὶ νῦν. Θεοτοκίον

Ἐκ παντοίων κινδύνων, τοὺς δούλους Σου φύλαττε, εὐλογημένη Θεοτόκε, ἵνα Σε δοξάζομεν, τὴν ἐλπίδα τῶν ψυχῶν ἡμῶν.

Εἰς τὸν Στίχον. Ἦχος πλ. α΄. Χαίροις ἀσκητικῶν.

Μέγας, ταῖς ἀρεταῖς γεγονώς, καὶ ἐν σοφίᾳ περιβόητος Μάξιμε, ἐξέλαμψας ἐν Ῥωσσίᾳ, ὡς ἑωσφόρος λαμπρός, εὐσεβείας φαίνων τὴν λαμπρότητα· ἐντεῦθεν διέλυσας, τῇ δυνάμει τῶν λόγων σου, δοκησισόφων, τὰ μωρὰ φληναφήματα, καὶ ἐκάθηρας, τὸν ἀγρὸν τὸν τῆς πίστεως, πάσης ἀκάνθης, Ὅσιε, καὶ πάσης φαυλότητος, καὶ ἐν αὐτῷ εὐσεβείας, τὸν θεῖον σπόρον κατέσπειρας· καὶ νῦν ἐκδυσώπει, ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν δοθῆναι τὸ μέγα ἔλεος

Στ. Τίμιος ἐναντίον Κυρίου, ὁ θάνατος τοῦ Ὁσίου Αὐτοῦ.

Χαίροις, Ἄρτης ὁ θεῖος βλαστός, Ὄρους τοῦ Ἄθω φοίνιξ ὄντως κατάκαρπος, Ἑλλάδος ἔνθεον γέρας, τῶν ἐν Ῥωσσίᾳ πιστῶν, ὁδηγὸς καὶ λύχνος φαεινότατος· αὐτοὺς γὰρ ἀπήλλαξας, πάσης πλάνης τοῖς λόγοις σου, Ὀρθοδοξίας, διεκφαίνων τὴν ἔλλαμψιν, Πάτερ Μάξιμε, τῇ τοῦ βίου λαμπρότητι· ὅθεν σὲ μακαρίζομεν, ὡς θεῖον ἐκφάντορα, τῶν οὐρανίων δογμάτων καὶ τῶν θεσμῶν τῶν τῆς πίστεως, Χριστὸν ἀνυμνοῦντες, διὰ σοῦ ἡμῖν διδόντα τὸ θεῖον ἔλεος.

Στ. Θαυμαστὸς ὁ Θεός, ἐν τοῖς Ἁγίοις Αὐτοῦ.

Χαίρων, ἐν τῇ ἀγάπῃ Χριστοῦ, πόνους ποικίλους στεῤῥοτάτως ὑπέμεινας, καὶ θλίψεις Μάξιμε Πάτερ, καὶ ἐγκαθείρξεις πικράς, καὶ στενοχωρίας ὡς ἀσώματος· ἐντεῦθεν δεδόξασαι, ὡς Χριστοῦ Μάρτυς ἄριστος, καὶ Ἀθλοφόρος, καὶ διδάσκαλος ἔνθεος, καὶ ἀπείληφας, ἀφθαρσίας τὸν στέφανον· ὅθεν ὁ θεῖος τάφος σου, πηγάζει ἰάματα, τῇ θεϊκῇ ἐπομβρίᾳ, τοῖς εὐλαβῶς προσπελάζουσι, καὶ σὲ ἀνυμνοῦσιν, ὡς μεσίτην ἡμῶν μέγαν πρὸς τὸν Παντάνακτα.

Δόξα. Ἦχος πλ. δ΄.

Τῷ λόγῳ τῆς χάριτος, τὰς τῶν ψυχῶν γεηπονῶν ἀρούρας, πολὺν καρπὸν Χριστῷ προσήγαγες, παμμακάριστε Μάξιμε· τὰ τῆς πλάνης γὰρ ζιζάνια, προθέλυμνα ἀνέσπεσας, καὶ τὸν σπόρον τῆς πίστεως, ἐπλήθυνας Ὅσιε. Διὸ ἡ ἐν Ῥωσσίᾳ Ἐκκλησίᾳ, ὁμολογεῖ σοι χάριτας, καὶ ὡς θεῖον νυμφαγωγόν, μακαρίζει βοῶσά σοι· μὴ διαλίπῃς Πάτερ, ἀκλινεῖς ἡμᾶς φυλάττειν, ἐν τῇ καλῇ ὁμολογίᾳ, ταῖς πρὸς Χριστὸν πρεσβείαις σου.

Καὶ νῦν. Θεοτοκίον.

Ἀνύμφευτε Παρθένε, ἡ τὸν Θεὸν ἀφράστως συλλαβοῦσα σαρκί, Μήτηρ Θεοῦ τοῦ Ὑψίστου, Σῶν οἰκετῶν παρακλήσεις δέχου Πανάμωμε, ἡ πᾶσι χορηγοῦσα καθαρισμὸν τῶν πταισμάτων, νῦν τὰς ἡμῶν ἱκεσίας προσδεχομένη, δυσώπει σωθῆναι πάντας ἡμᾶς.

Νῦν ἀπολύεις, Τρισάγιον, Ἀπολυτίκιον. Ἦχος α΄. Τῆς ἐρήμου πολίτης.

Ὁδηγὸς Ὀρθοδόξων θείῳ Πνεύματι γέγονας, καὶ τῆς ἐν Ῥωσσίᾳ Ἁγίας, Ἐκκλησίας διδάσκαλος, πρὸς γνῶσιν ἀληθείας ὁδηγῶν, πιστοὺς ὡς ἱερὸς ὑφηγητής, διὰ τοῦτο Πάτερ Μάξιμε ἐν ᾠδαῖς, τιμῶμέν σε κραυγάζοντες· δόξα τῷ δεδωκότι σοι ἰσχύν, δόξα τῷ σὲ στεφανώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργοῦντι διὰ σοῦ πᾶσιν ἰάματα.

Ἕτερον, ὅμοιον. Ποίημα Ἀντωνίου Μάρκου.

Τόν  ἀπό  Ἄρτης  φωστῆρα  τῆς  Ῥωσίας  τόν  ἔνδοξον,  καί  Βατοπεδίου  τῆς  Μάνδρας  περιλάλητον  βλάστημα· τόν  Μάξιμον  τιμήσωμεν  πιστοί, τό  καύχημα  τοῦ  Γένους  τῶν  Γραικῶν·  τόν  δι’ ἀγώνων  τιμήσαντα  τῆς  αὐτοῦ,  πατρίδος  τήν  εὐγένειαν. Δόξα  οὖν  βοήσωμεν  Χριστῷ, δόξα  τῷ  ἀναδείξαντι, δόξα  τῷ  δωρησαμένῳ  αὐτόν  ἡμῖν,  θείας  σοφίας  πρόμαχον.

Ἕτερον. Ἦχος δ΄. Ταχὺ προκατάλαβε.

Τῆς Ἄρτης τὸ βλάστημα καὶ τῆς Ἑλλάδος πυρσόν, καὶ θεῖον διδάσκαλον τῆς Ἐκκλησίας Χριστοῦ, συμφώνως τιμήσωμεν, Μάξιμον τῆς σοφίας, τὸ θεόπνευστον στόμα, σύναθλος τῶν Μαρτύρων, ἐν Ῥωσσίᾳ γὰρ ὤφθη, μεθ’ ὧν καὶ ἱκετεύει ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.

Δόξα. Ὅμοιον.

Ἐξ Ἄρτης ἀνέτειλας ὥσπερ ἀστὴρ φαεινός, σοφία κοσμούμενος καὶ ἀρετῶν τῷ φωτί, Πατὴρ ἡμῶν Μάξιμε· ὅθεν τὴν ἐν Ῥωσσίᾳ, Ἐκκλησίαν λαμπρύνας, λόγῳ σου ὀρθοδόξῳ καὶ ὀρθότητι βίου, ἐνήθλησας νομίμως καὶ δόξης ἠξίωσαι.

Καὶ νῦν. Θεοτοκίον.

Τὸ ἀπ’ αἰῶνος ἀπόκρυφον καὶ Ἀγγέλοις ἄγνωστον μυστήριον, διὰ Σοῦ Θεοτόκε τοῖς ἐπὶ γῆς πεφανέρωται, Θεὸς ἐν ἀσυγχύτῳ ἑνώσει σαρκούμενος καὶ Σταυρὸν ἑκουσίως ὑπὲρ ἡμῶν καταδεξάμενος, δι’ οὗ ἀναστήσας τὸν Πρωτόπλαστον, ἔσωσεν ἐκ θανάτου τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

Ἀπόλυσις.

ΕΙΣ ΤΟΝ ΟΡΘΡΟΝ

Μετὰ τὴν α΄ Στιχολογίαν, Κάθισμα. Ἦχος α΄. Τὸν τάφον Σου, Σωτήρ.

Φωτὶ τῷ θεϊκῷ, ἐλλαμφθεὶς ἐν τῷ Ἄθῳ, ὡς ἄστρον φαεινόν, τοῖς ἐν κόσμῳ ἐπέστης, καὶ πλείστους ἐπεστήριξας, τῇ δουλείᾳ στενάζοντας, Πάτερ Μάξιμε, φιλοσοφίας δοχεῖον, καὶ ὡς ἥλιος, ἐν τῇ Ῥωσσίᾳ ἐκλάμψας, αὐτὴν κατεφώτισας.

Δόξα. Καὶ νῦν. Θεοτοκίον.

Ἐκύησας ἡμῖν, μετὰ σώματος Κόρη, τὸν Λόγον τοῦ Πατρός, ὑπὲρ φύσιν καὶ λόγον, ἡμᾶς ἀπολυτρούμενον, ἀλογίας τοῦ χείρονος· ὅθεν Δέσποινα, τὸν Σὸν ἀπόῤῥητον τόκον, μεγαλύνομεν, καὶ προσκυνοῦμεν ἐν πίστει, τὴν ἄφραστον δόξαν Σου.

Μετὰ τὴν β΄ Στιχολογίαν, Κάθισμα. Ἦχος δ΄. Ταχὺ προκατάλαβε.

Δεσμοῖς προσωμίλησας καὶ φυλακαῖς ζοφεραῖς, ὡς φύλαξ καὶ πρόβολος τῶν Ὀρθοδόξων θεσμῶν, θεόσοφε Μάξιμε· ὅθεν καὶ μαρτυρίου, τὸν ἀγῶνα ἀνύσας, ὤφθης Ὁσιομάρτυς, εὐκλεὴς τοῦ Σωτῆρος, αἰτούμενος ἡμῖν, φῶς θεῖον καὶ ἔλεος.

Δόξα. Καὶ νῦν. Θεοτοκίον.

Χριστὸν Ὃν ἐκύησας ἐκ τῶν αἰμάτων τῶν Σῶν, δι’ἄφατον ἔλεος εἰς σωτηρίαν ἡμῶν, ἀπαύστως ἱκέτευε, ἄχραντε Θεοτόκε, ὡς ἁγνὴ Αὐτοῦ Μήτηρ, ἄφεσιν ἡμῖν δοῦναι, τῶν ἀμέτρων πταισμάτων, καὶ σῶσαι ἡμᾶς ἅπαντας, τοὺς Σὲ μεγαλύνοντας.

Μετὰ τὸν Πολυέλεον, Κάθισμα.  Ἦχος πλ. δ΄. Τὴν Σοφίαν καὶ Λόγον.

Τῆς σοφίας τῇ αἴγλῃ καταυγασθείς, ὡς θεράπων Κυρίου θεοειδής, ἠθῶν καθαρότητος, φυτουργὸς ἐχρημάτισας, καὶ τῆς Ὀρθοδοξίας, φωστὴρ ἐνθεώτατος, ἐν χώρᾳ τῆς Ῥωσσίας, δυνάμει τοῦ Πνεύματος· ὅθεν καὶ ποικίλους, πειρασμοὺς ὑπομείνας, Μαρτύρων ὁμότροπος, ἀληθῶς ἀναδέδειξε, παμμακάριστε Μάξιμε· πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, τῶν πταισμάτων ἄφεσιν δωρήσασθαι, τοῖς ἑορτάζουσι πόθῳ, τὴν ἁγίαν μνήμην σου.

Δόξα. Καὶ νῦν. Θεοτοκίον.

Τὸν Θεὸν τῶν ἁπάντων καὶ Ποιητήν, ἀποῤῥήτως τεκοῦσα δίχα τροπῆς, παρθένος διέμεινας, ὡς πρὸ τόκου πανάφθορος, καὶ τῆς φθορᾶς ἐῤῥύσω, τὸ γένος τὸ βρότειον, τῷ Σῷ ἀφθόρῳ τόκῳ, ἁγνὴ Ἀειπάρθενε· ὅθεν ὡς αἰτίαν, τῆς ἡμῶν σωτηρίας, καὶ πύλην εἰσάγουσαν, πρὸς ζωὴν τὴν αἰώνιον, ἀνυμνοῦντες βοῶμέν Σοι· πρέσβευε τῷ Σῷ Υἱῷ καὶ Θεῷ, τῶν πταισμάτων ἄφεσιν δωρήσασθαι, τοῖς προσκυνοῦσιν ἐν πίστει, τὴν ἄφραστον δόξαν Σου.

Οἱ Ἀναβαθμοί· τὸ α΄ Ἀντίφωνον τοῦ δ΄ Ἤχου.

Προκείμενον. Τίμιος ἐναντίον Κυρίου, ὁ θάνατος τοῦ Ὁσίου Αὐτοῦ.

Στ. Θαυμαστὸς ὁ Θεός, ἐν τοῖς Ἁγίοις Αὐτοῦ.

Εὐαγγέλιον ἐκ τοῦ κατὰ Μᾶρκον (ζήτει αὐτὸ τῇ Κυριακῇ μετὰ τὴν Ὕψωσιν). Εἶπεν ὁ Κύριος· ὅστις θέλει…

Ὁ Ν΄ (50) Ψαλμός.

Δόξα. Ταῖς τοῦ Σοῦ Ὁσίου…

Καὶ νῦν. Ταῖς τῆς Θεοτόκου…

Ἰδιόμελον. Ἦχος πλ. β΄. Στ. Ἐλέησόν με, ὁ Θεός…

Εὐαγγελικῆς ἀληθείας, κήρυξ θεόσοφος, ἐν δυνάμει λόγου ἐδείχθης, καὶ πολιτείας λαμπρότητι, θεηγόρε Ὅσιε Μάξιμε· καὶ τοῖς μὲν ἐν Ἑλλάδι, τῇ τῶν υἱῶν τῆς Ἄγαρ πικρᾷ δουλείᾳ στένουσι, στηριγμὸς ὤφθης καὶ παραμύθιον· τοῖς δὲ ἐν Ῥωσσίᾳ πεπλανημένοις, ὁδηγὸς ἀπλανής, καὶ μεσίτης πρὸς Κύριον. ᾯ πρέσβευε δεόμεθα, σώζεσθαι τοὺς σὲ μακαρίζοντας.

Εἶτα, οἱ Κανόνες· τῆς Θεοτόκου καὶ τοῦ Ἁγίου, οὗ ἡ ἀκροστιχίς: Μάξιμον μέλπω, τὸν θεηγόρον. Γερασίμου.

ᾨδὴ α΄. Ἦχος δ΄. Ἀνοίξω τὸ στόμα μου.

Μονὰς τρισυπόστατε, Πάτερ Υἱὲ Πνεῦμα Ἅγιον, Τριὰς ὁμοούσιε, λόγον μοι δώρησαι, ὅπως Κύριε, ὑμνήσω ἐπαξίως, τοῦ θείου Μαξίμου Σου, τὰ κατορθώματα.

Ἁπάντων ἠλόγησας, τῶν γεηρῶν ἐκ νεότητος, σοφίᾳ τῇ κρείττονι, καλλωπιζόμενος, Πάτερ Μάξιμε, καὶ ἄρας τὸν σταυρόν σου, Χριστῷ ἠκολούθησας, στεῤῥῷ φρονήματι.

Ξενίζοντα δόγματα, ἐν ὀρθοδόξοις διδάγμασιν, ἀπέβαλες Ὅσιε, τῆς Ἐκκλησίας Χριστοῦ, καὶ ἐκήρυξας, ἐν τῇ Ἑλλάδι πρῶτον, εἶτα ἐν Ῥωσσίᾳ δέ, λόγον τὸν ἔνθεον.

Θεοτοκίον.

Ἰσχύν μοι χορήγησον, κατὰ παθῶν τοῦ ἀλάστορος, Παρθένε Πανάμωμε, ὡς εὐσπλαγχνίας πηγή, καὶ ἀπόπλυνον, τὸν ῥύπον τῆς ψυχῆς μου, τῆς Σῆς ἀγαθότητος, τοῖς ῥείθροις δέομαι.

ᾨδὴ γ΄. Τοὺς Σοὺς ὑμνολόγους.

Μεγίστης εὐκλείας ἠξιώθης, σοφίας λαμπρᾶς ὡς ἐραστής, ἣν Πάτερ καθυπέταξας, σοφίᾳ τῇ τοῦ Πνεύματος, καὶ πολλῷ πλέον Μάξιμε, ἐθαυμαστώθης τοῖς τρόποις σου.

Ὁσίων ὁμόζηλος ἐδείχθης, ἐν Ὄρει τοῦ Ἄθω προσελθών, καὶ πόνοις τῆς ἀσκήσεως, τὴν σὴν ψυχὴν ἐλάμπρυνας, καὶ σκεῦος πολυτίμητον, Μάξιμε ὤφθης τῆς χάριτος.

Νοΐ καθαρῷ προσομιλήσας, Γραφαῖς ταῖς ἁγίαις νουνεχῶς, καὶ ἐξ αὐτῶν δεξάμενος, φῶς Μάξιμε οὐράνιον, ἐν τῇ Ῥωσσίᾳ ἔλαμψας, φωτοειδὴς ὥσπερ ἥλιος.

Θεοτοκίον.

Μαρίαν τὴν ἄχραντον Παρθένον, ἐξ ἧς ἐσαρκώθη ὁ Σωτήρ, καὶ τὸν Ἀδὰμ ἀνέσωσεν, ὑμνήσωμεν κραυγάζοντες· χαῖρε τοῦ κόσμου Σώτειρα, Θεογεννήτρια Δέσποινα.

Κάθισμα. Ἦχος γ΄. Θείας πίστεως.

Θείῳ Πνεύματι, πεφωτισμένος, θείοις ῥήμασιν, Ὀρθοδοξίας, τοὺς ἐν Ῥωσσίᾳ κατηύγασας Μάξιμε, καὶ τῶν Μαρτύρων ἐδείχθης ἐφάμιλλος, ἀθλητικὰ διανύσας παλαίσματα· Πάτερ Ὅσιε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἡμῖν τὸ μέγα ἔλεος.

Δόξα. Καὶ νῦν. Θεοτοκίον.

Θείῳ Πνεύματι, Θεοῦ Προφῆται, προκατήγγειλαν, Παρθενομῆτορ, τοῦ τοκετοῦ Σου τὸ μέγα μυστήριον· τὸν γὰρ Θεὸν ὑπὲρ φύσιν κυήσασα, τῆς σωτηρίας ἡμῶν ὤφθης πρόξενος· Κόρη πάναγνε, διό Σε πιστῶς δοξάζομεν, τὸ χαῖρε τοῦ Ἀγγέλου Σοι κραυγάζοντες.

ᾨδὴ δ΄. Ὁ καθήμενος ἐν δόξῃ.

Ἐκ τῆς Ἄρτης ἀνατείλας, ὡς ἀστὴρ φαεινότατος, ἐν τῷ Ἄθῳ Πάτερ, βίῳ ἐναρέτῳ διέπρεψας, καὶ ἐν Ἠπείρῳ καὶ νήσοις θείῳ νεύματι, πολυπλάσιον, καρπὸν Χριστῷ προσενήνοχας.

Λαμπρυνόμενος τῷ φέγγει, τῆς σοφίας τῆς ἄνωθεν, λόγῳ ἀληθείας, δεισιδαιμονίας διδάγματα, ὡς ψυχοφθόρα κατήργησας μακάριε, καὶ διέσπειρας, τῆς εὐσεβείας τὰ σπέρματα.

Πεῖραν πόνων πολυτρόπων, στεῤῥοψύχως ὑπήνεγκας, καὶ πολυχρονίους, Πάτερ ἐγκαθείρξεις ὡς ἄσαρκος, ὑπὲρ τοῦ θείου τῆς πίστεως κηρύγματος, ψάλλων Ὅσιε· δόξα Χριστὲ τῇ δυνάμει Σου.

Θεοτοκίον.

Ὡς Θεὸν ἀπειρογάμως, σωματώσασαν Ἄχραντε, καὶ λυτρωσαμένην, γένος τῆς ἀρᾶς τὸ ἀνθρώπινον, ὑμνολογοῦμεν πιστῶς καὶ ἐκβοῶμέν Σοι· χαῖρε Δέσποινα, παντὸς τοῦ κόσμου διάσωσμα.

ᾨδὴ ε΄. Ἐξέστη τὰ σύμπαντα.

Τὰ θεῖα διδάγματα, τῇ θεηγόρῳ γλώσσῃ σου, Πάτερ ὀρθοδόξως ἀναπτύσσων, δοκησισόφων ἐπιβλαβεῖς διδαχάς, ἀνέσπασας Πάτερ ῥιζηδόν, καὶ πιστῶν τὸ φρόνημα, πάσης πλάνης ἐκάθηρας.

Ὁ ῥήτωρ ὁ ἔνθεος, δογμάτων τῶν τῆς πίστεως, τῆς Ὀρθοδοξίας ὁ ἐκφάντωρ, ἀνευφειμήσθω ὁ μέγας Μάξιμος, Ῥώσσων φωτιστὴς ὁ ἱερός, καὶ σοφὸς διδάσκαλος, ἀρετῆς πρὸς ἐπίδοσιν.

Ναμάτων τῆς χάριτος, ἡ κρήνη ἡ πολύῤῥυτος, Ἄρτης ἐγκαλλώπισμα τὸ θεῖον, καὶ τῆς Ῥωσσίας ὁ παιδευτὴς ὁ σοφός, καὶ μεσίτης πάντων πρὸς Χριστόν, ἀνυμνείσθω σήμερον, ὁ θεόπνευστος Μάξιμος.

Θεοτοκίον.

Θεὸν σωματώσασα, Παρθένε τὸν ἀσώματον, ὑπὲρ νοῦν καὶ λόγον ἀνεκφράστως, τοῦ σώματός μου τὰ πάθη ἴασαι, καὶ τὸν πόνον παῦσον τῆς ψυχῆς, καὶ τὸν νοῦν μου φώτισον, μετανοίας τῇ χάριτι.

ᾨδὴ στ΄. Τήν θείαν ταύτην.

Ἐν τῷ ἁγίῳ σου στόματι, ἐδόθη χῦμα χάριτος ἄνωθεν, ὅθεν ἐῤῥύθμισας, τὰ ἐσφαλμένα τὸ πρότερον, ἐν τῇ Ῥωσσίᾳ Πάτερ, φθόνῳ τοῦ ὄφεως.

Ἡ θεία λύρα τοῦ Πνεύματος, ὁ μέγας θεοῤῥήμων διδάσκαλος, τῆς θείας πίστεως, Ἄρτης βλαστὸς ὁ περίδοξος, ὑμνείσθω παρὰ πάντων, ὁ θεῖος Μάξιμος.

Γεηπονῶν θείῳ λόγῳ σου, καρδίας εὐσεβῶν Πάτερ Μάξιμε, πρὸς γνῶσιν κρείττονα, ἠθῶν ἁγίων ὑπόδειγμα, καὶ φυτοκόμος ὤφθης, ἐνθέων πράξεων.

Θεοτοκίον.

Ὄρος Θεοῦ τὸ κατάσκιον, ἐξ Οὗ Χριστὸς ἡμῖν ἐπεδήμησε, Σὺ εἶ Πανάχραντε, τὸ ἀποστάζον ἑκάστοτε, τὸν γλυκασμὸν τὸν θεῖον, τῆς θείας χάριτος.

Κοντάκιον. Ἦχος δ΄. Ἐπεφάνης σήμερον.

Ἐν Ῥωσσίᾳ ἔλαμψας, ὡς ἑωσφόρος, φαεινὸς καὶ ηὔγασας, ταῖς ἱεραῖς σου διδαχαῖς, τοὺς ἐκβοῶντάς σοι Μάξιμε· χαίροις Πατέρων, τῶν πάλαι ἰσότιμε.

Ὁ Οἶκος.

Τῶν Ἀποστόλων πυρσωθείς τῷ ζήλῳ, θεοφόρε, Εὐαγγελίου τῆς ζωῆς καὶ ἐναρέτου ἀγωγῆς, κήρυξ καὶ μυσταγωγὸς περιφανὴς ἐδείχθης· ὑπὸ Θεοῦ γὰρ ἐν τῇ Ἑλλαδικῇ χώρᾳ καὶ εἶτα ἐν Ῥωσσίᾳ ἀποσταλείς, πλουσιωτάτην ἐν αὐτῇ καρποφορίαν ἤνεγκας, τῷ Σωτῆρι καὶ Γεωργῷ τῶν ψυχῶν, Χριστῷ τῷ Ζωοδότῃ. Καὶ ποικιλοτρόπως ἐν αὐτῇ δοκιμασθείς, καὶ θλιβεὶς ἐν πόνοις καὶ μόχθοις καὶ χρονίῳ ἐγκαθείρξει, ὑπὲρ τὸν ἥλιον ἔδειξας λάμπουσαν τὴν τοῦ κηρύγματος λαμπρότητα, τοῖς βοῶσί σοι Μάξιμε· χαίροις Πατέρων, τῶν πάλαι ἰσότιμε.

Συναξάριον.

Τῇ ΚΑ΄ τοῦ αὐτοῦ μηνός, μνήμη τοῦ Ἁγίου Μαξίμου τοῦ Γραικοῦ.

Στίχοι·

Φῶς μέγα ὁ Μάξιμος ἐνθέῳ λόγῳ,

ἐν Ῥωσσίᾳ ἔλαμψεν Χριστοῦ εἰς δόξαν.

Εἰκάδι πρώτῃ Μάξιμος μεγαλήτωρ ἐς πόλον ἔβη.

Ταῖς αὐτοῦ ἁγίαις πρεσβείαις, Χριστὲ ὁ Θεός, ἐλέησον καὶ σῶσον ἡμᾶς. Ἀμήν.

ᾨδὴ ζ΄. Οὐκ ἐλάτρευσαν.

Ῥᾷον ἔφερες, τὴν χρόνιον ἐγκάθειρξιν, ἐνδυναμούμενος, τὸ ἀσθενὲς τῆς σαρκός, Κυρίου τοῖς πάθεσιν, ὦ καὶ ἐκραύγαζες· Ὑπερύμνητε, ὁ τῶν Πατέρων Κύριος, καὶ Θεὸς εὐλογητὸς εἶ.

Ὅλος ἔνθεος, ὡς πλήρης θείου Πνεύματος, ὤφθης διδάσκαλος, καὶ φωτιστὴς θαυμαστός, τῶν Ῥώσσων πανεύφημε, οὓς καὶ ἐπαίδευσας, ψάλλειν πάντοτε· ὁ τῶν Πατέρων Κύριος, καὶ Θεὸς εὐλογητὸς εἶ.

Νοσημάτων σε, θεραπευτὴν ἐπέγνωμεν, πιστοὶ προστρέχοντες, ἐν εὐλαβείᾳ πολλῇ, τῷ τάφῳ σου βλύζοντι, ἰάσεις Μάξιμε, τοῖς κραυγάζουσιν· ὁ τῶν Πατέρων Κύριος, καὶ Θεὸς εὐλογητὸς εἶ.

Θεοτοκίον.

Γέρας ἄφθιτον, τὸ γένος τὸ ἀνθρώπινον, Ἁγνὴ ἐκτήσατο, διὰ τοῦ τόκου τοῦ Σοῦ· Χριστὸν γὰρ ἐκύησας, σώζοντα ἅπαντας, τοὺς κραυγάζοντας· ὁ τῶν Πατέρων Κύριος, καὶ Θεὸς εὐλογητὸς εἶ.

ᾨδὴ η΄. Παῖδας εὐαγεῖς.

Ἔχων ἐν καρδίᾳ σου τὸν Λόγον, φθεγγόμενον διὰ τῶν χειλέων σου, δόγματα οὐράνια, ῥήματα σωτήρια, ἐπήγασας τοῖς κράζουσι πάνσοφε Μάξιμε· τὸν Κύριον, ὑμνεῖτε τὰ ἔργα, καὶ ὑπερυψοῦτε, εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας.

Ῥήμασι τοῦ θείου στόματός σου, πειθόμενοι ἐν Ἠπείρῳ οἱ θεόφρονες, καὶ ἐν νήσοις Ὅσιε, εὐσεβῶς ἐδέξαντο, τὴν γνῶσιν τὴν σωτήριον ψάλλοντες Μάξιμε, ὁμοῦ σὺν Μακεδόσι προθύμως· Σὲ ὑπερυψοῦμεν, Χριστὲ εἰς τοὺς αἰῶνας.

Ἄγγελος ἐν σώματι ἐδείχθης, ἀσκήσει καὶ ἀρετῶν ταῖς ἐπιδόσεσι, καὶ Μαρτύρων ἄθλησιν, ἤθλησας στεῤῥότατα, κραυγάζων Πάτερ Μάξιμε ἐν καρτερίᾳ πολλῇ· τὸν Κύριον, ὑμνεῖτε τὰ ἔργα, καὶ ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας.

Θεοτοκίον.

Σκήνωμα τοῦ πάντα ἐκ μὴ ὄντος, τεκτήναντος Θεοτόκε ἐχρημάτισας, Τοῦτον ἐκ κοιλίας Σου, ἀποῤῥήτως τέξασα, ὦ ψάλλομεν σωζόμενοι ταῖς μεσιτείαις Σου· τὸν Κύριον, ὑμνεῖτε τὰ ἔργα, καὶ ὑπερυψοῦτε, εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας.

ᾨδὴ θ΄. Ἅπας γηγενής.

Ἴσχυσας σοφέ, δυνάμει τῇ ἄνωθεν ἐνδυναμούμενος, ἔργον ὄντως μέγιστον, ἐν τῇ Ῥωσσίᾳ τελέσαι Ἅγιε, ἐξ ἀναξίων ἄξιον λαὸν γὰρ ἔδειξας, θεηγόρε Μάξιμε τοῖς λόγοις σου, διὰ τοῦτο Χριστός σε ἐδόξασεν.

Μάρτυς ἀληθής, Χριστοῦ ἄνευ αἵματος ἐδείχθης Μάξιμε, πάντα γὰρ ὑπέμεινας, δεσμὰ καὶ θλίψεις καὶ πᾶσαν κάκωσιν· διὸ καὶ τὸν ἀγῶνά σου τελέσας Ὅσιε, τῆς Μαρτύρων εὐκληρίας γέγονας, ἐν τοῖς ἄνω σκηνώμασι μέτοχος.

Ὄμβρησον ὑμῖν, τῆς θείας χρηστότητος τὴν δρόσον ἄνωθεν, ταῖς σαῖς παρακλήσεσι, πρὸς τὸν Φιλάνθρωπον ἡμῶν Κύριον, καὶ δέξαι τὴν παροῦσάν μου Μάξιμε αἴνεσιν, ὡς εὐῶδες, Ἅγιε θυμίαμα, καὶ παθῶν δυσωδίας με λύτρωσαι.

Θεοτοκίον.

Ὕμνοις ἱεροῖς, τὴν μόνην Πανύμνητον καὶ Ἀειπάρθενον, Κόρην ἀνυμνήσωμεν, ἡμῖν τεκοῦσαν Λόγον τὸν Ὕψιστον, πρὸς δόξαν ἀνυψώσαντα τὴν ὑπερκόσμιον, τοὺς βοῶντας· χαίροις παμμακάριστε, Θεοτόκε τοῦ κόσμου βοήθεια.

Ἐξαποστειλάριον. Τοῖς Μαθηταῖς συνέλθωμεν.

Φιλοσοφίας κάλλεσι, τὴν ζωήν σου κοσμήσας, τῆς ἐν Χριστῷ μακάριε, θεολήπτῳ καρδίᾳ, φωστὴρ λαμπρὸς ἀνεδείχθης, Μάξιμε θεηγόρε, τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως, καὶ δογμάτων ἁγίων μυσταγωγός, τοῖς τὴν σὴν γεραίρουσι Πάτερ μνήμην, καὶ τὸν σὲ ἐνισχύσαντα, Κύριον ἀνυμνοῦσι.

Θεοτοκίον.

Τὸν Ζωοδότην Κύριον, καὶ Σωτῆρα τοῦ κόσμου, Χριστὸν τὸν Πολυέλεον, ἀποῤῥήτως τεκοῦσα, τῶν οὐρανίων Ταγμάτων, ἀσυγκρίτως ἐδείχθης, Παρθένε ὑπερέχουσα, οἷα Μήτηρ τοῦ πάντων Δημιουργοῦ· ὅθεν τὴν καρδίαν μου ἀνωτέραν, παθῶν γηΐνων ἔργασαι, τῇ Σῇ ἐπιστασίᾳ.

Εἰς τούς Αἴνους ἱστῶμεν στίχους δ΄ καί ψάλλομεν Στιχηρά Προσόμοια. Ἦχος α΄. Πανεύφημοι Μάρτυρες.

Φωτὶ τῆς σοφίας λαμπρυνθείς, Ὀρθοδόξου πίστεως, φωστὴρ λαμπρὸς ἐχρημάτισας, Ὅσιε Μάξιμε, καὶ τοῖς ἐν Ῥωσσίᾳ, λύχνος φαεινότατος, ἐξαίρων ψυχοφθόρων προλήψεων, τοὺς δεξαμένους σε, ὡς διδάσκαλον θεόληπτον, καὶ Κυρίου, ἔνθεον θεράποντα.

Κινδύνους καὶ πλείστους διωγμούς, καὶ δεσμὰ ὑπέμεινας, καὶ πολυχρόνιον κάθειρξιν, θεόφρον Μάξιμε, ὑπὲρ τοῦ ἐνθέου, καὶ σεπτοῦ κηρύγματος· διό σε ὡς Μαρτύρων ὁμότροπον, Χριστὸς ἐδόξασεν, Ὃν ἱκέτευε δεόμεθα, ὑπὲρ πάντων, τῶν ἀνευφημούντων σε.

Ἡ θεία σου Πάτερ διδαχή, ὡς λόγος οὐράνιος, πάσης ἀπάτης ἐκάθηρεν, Ἁγίῳ Πνεύματι, τὴν ἐν τῇ Ῥωσσίᾳ, Ἐκκλησίαν Ἅγιε· ἐν ταύτῃ γὰρ ὡς θεῖος διδάσκαλος, θείῳ βουλήματι, ἐπιστὰς αὐτὴν ἀπήλλαξας, πάσης πλάνης, Μάξιμε θεόπνευστε.

Ἡ Ἄρτα πατρίς σου ἡ κλεινή, ἐπὶ σοὶ ἀγάλλεται, καὶ τὴν πανέορτον μνήμην σου, γεραίρει σήμερον, ᾗ θεόθεν αἴτει, εὐπραγίαν ἅπασαν, καὶ λύτρωσιν κινδύνων καὶ θλίψεων, ὡς ταύτης ἔφορος, καὶ μεσίτης πρὸς τὸν Κύριον, θεοφόρε, Μάξιμε Πατὴρ ἡμῶν.

Δόξα. Ἦχος πλ. α΄.

Εὐαγγελικῆς διδασκαλίας ἀνεδείχθης ὄργανον, ὡς τῆς σοφίας τρόφιμος, καὶ Ἀποστόλων μιμητής, θεόσοφε Μάξιμε· ταῖς γὰρ ἀκτῖσι τῶν λόγων σου, πᾶσα ζοφώδης πλάνη σκεδάζεται, καὶ τὸ καθαρώτατον φέγγος, τῆς θείας καὶ ἀκιβδήλου γνώσεως, ἐν ταῖς καρδίαις τῶν πιστῶν διαυγάζει· ὅθεν τῷ τρισηλίῳ φωτὶ παριστάμενος, καὶ μετοχῇ θείᾳ θεούμενος, πρέσβευε ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.

Καὶ νῦν. Θεοτοκίον.

Ναὸς καὶ πύλη ὑπάρχεις, παλάτιον καὶ θρόνος τοῦ Βασιλέως, Παρθένε πάνσεμνε, δι’ ἧς ὁ λυτρωτής μου Χριστὸς ὁ Κύριος, τοῖς ἐν σκότει καθεύδουσιν ἐπέφανεν, Ἥλιος ὑπάρχων δικαιοσύνης, φωτίσαι θέλων οὓς ἔπλασε, κατ’ εἰκόνα ἰδίαν χειρὶ τῇ ἑαυτοῦ. Διὸ Πανύμνητε, ὡς μητρικὴν παῤῥησίαν πρὸς Σὐτὸν κεκτημένη, ἀδιαλείπτως πρέσβευε, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

Δοξολογία Μεγάλη καί Ἀπόλυσις.

Μεγαλυνάριον.

Χαίροις ὁ τῆς Ἄρτης θεῖος βλαστός, χαίροις τῆς Ἑλλάδος ἑωσφόρος ὁ φαεινός· σὺ γὰρ διδαγμάτων, τῶν εὐσεβῶν ἐκφάντωρ, τοῖς ἐν Ῥωσσίᾳ ὤφθης, Ὅσιε Μάξιμε.