Ο Άγιος Μάξιμος Ο Γραικός ως σύγχρονος διδάσκαλος της ευσέβειας και της υπομονής.

Του πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Αθανασίου
εκπαιδευτικού(χημικού)

Όσα συμβαίνουν εδώ και ένα χρόνο περίπου στον χώρο της Θείας Λατρείας με πρόσχημα την λοίμωξη του Κορωνοϊού είναι ανήκουστα, πρωτάκουστα και πρωτοφανή στην ιστορία της Εκκλησίας. Δεν εγγίζουν απλώς τα όρια της βλασφημίας και της ασεβείας, είναι ασεβή και βλάσφημα, ξένα και αλλότρια προς τη δογματική διδασκαλία και τη λειτουργική Παράδοση.

Εξαιτίας του κορωνοϊού, η πληθωρική παρεμβολή του «Φόβου» ακύρωσε τα ορθόδοξα συνειδησιακά στηρίγματα πολλών ανθρώπων και τους οδήγησε σε αναθεωρητικό «πυρετό» έναντι του Ι. Ναού, έναντι των αγίων εικόνων, έναντι των συνανθρώπων τους και το πιο τραγικό, έναντι της Θ. Κοινωνίας.
Θεολόγοι και θεολογίζοντες, κληρικοί και λαϊκοί κατακερματίζουν την πίστη, ισχυριζόμενοι μεταξύ των άλλων ότι: εντός του Ι. Ναού ο ιός μεταδίδεται, αν δεν τηρηθούν οι υγειονομικοί όροι που τηρούνται σε όλους τους χώρους συνάθροισης προσώπων, αν δεν τηρηθούν οι αναγκαίες αποστάσεις, αν δεν απολυμαίνονται οι ναοί, αν ασπαζόμαστε το ιερό Ευαγγέλιο, τις άγιες εικόνες, τον Τίμιο Σταυρό, το χέρι του ιερέως!

Α. Ο Όσιος Μάξιμος ελέγχει αυστηρότατα τους (νέο) «εικονομάχους»
Στην αιρετική αυτή θεώρηση του ιερού ναού ο Άγιος Μάξιμος ο Γραικός έρχεται με πολύ αυστηρό τρόπο να μας υπενθυμίζει τα ορθόδοξα και όχι τα νεοεποχίτικα. Στον θαυμάσιο λόγο του «Περι προσκυνήσεως των Αγίων εικόνων»γράφει τα εξής:
«Στον ορθόδοξο ναό αυτός ο Θεός ενοικεί. Όπου είναι η παρουσία του Θεού ποιος δεν προσκυνεί; Και πώς να μην προσκυνείται η εικόνα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και των αγίων και πάντα τα ιερά αντικείμενα «δι άπερ ηγιάσθη η Εκκλησία»; Στον ναό την μεν εικόνα του Χριστού ατενίζοντας γεμίζουμε πνευματική χαρά…. στις εικόνες δε των αγγέλων, προφητών, αποστόλων, ιεραρχών, μαρτύρων και των οσίων αποβλέποντας τιμούμε τους φρουρούς μας και καθοδηγούς και τους κήρυκες της πίστεως «κατά πάντα θεάρεστον βίον ζήσαντας»..

Στη συνέχεια τονίζει την αξία των εικόνων και των ιερών αντικειμένων ως μέσα σωτηρίας μας. «Τον Νώε-λέγει-ο Θεός θα μπορούσε να σώσει χωρίς την Κιβωτό. Όμως έσωσε αυτόν με το άψυχο και χειροποίητο αυτό πράγμα. Και τους Εβραίους μπορούσε να σώσει από το τσίμπημα του φιδιού χωρίς το ομοίωμα του χαλκού. ΄Έτσι και τώρα μέσω των ορατών αγίων εικόνων και των λοιπών θείων αντικειμένων σχεδιάζει και προετοιμάζει τη σωτηρία μας. Γι΄αυτό διέταξε να αποτυπωθεί η εικόνα του στη σινδόνη και να μεταφερθεί στη Βασιλεύουσα …για να προσκυνείται η θεωθείσα ανθρώπινη φύση..»
(Υπενθυμίζουμε ότι η λέξη «προσκυνώ» σημαίνει ότι κάνω ένα βήμα μπροστά και δίνω ένα φιλί, ασπάζομαι. Η λέξη είναι αρχαιοελληνικής προέλευσης. Παράγεται από τη λέξη προς (κάνω ένα βήμα, προσεγγίζω) και το κυνέω, που σημαίνει φιλώ με την νεοελληνική έννοια, δηλαδή ασπάζομαι κάποιον).
Και καταλήγει για τους αρνητές της τιμητικής προσκύνησης των ιερών εικόνων : « Ω ανόητοι, διαβόλου κέρδος, αμαρτίας έκγονοι (=απόγονοι), της πλάνης τροφή, ατιμίας σκότος ,κληρονόμοι γεένης, αυτό είναι το δικό σας φως μπροστά στους ανθρώπους; Αλλά αυτό δεν είναι φως, αλλά σκοτάδι.Οι άνθρωποι αυτοί είναι όντως ανόητοι.Διότι τους ετύφλωσε η κακία και βλέποντας δεν βλέπουν και ακούοντας δεν ακούουν».
Αλήθεια, τι θα έλεγε σήμερα ο Άγιος, αν έβλεπε την σημερινή πρακτική, όταν επίσκοποι και ιερείς καλούν συνεργεία απολύμανσης και γεμίζουν τον αγιασμένο και απρόσβλητο από ασθένειες χώρο, το ιατρείο των παθών και των νοσημάτων, από τα σύννεφα και τους υδρατμούς της απιστίας μας;Όταν περιτυλίσσονται με απαγορευτικές κορδέλες και ταινίες οι Άγιες Εικόνες, για να μη τις ασπάζονται οι πιστοί ή όταν μετά από κάθε ασπασμό καθαρίζονται με απολυμαντικό εγκαινιάζοντας μία νέα εικονομαχία, θεοτοκομαχία και αγιομαχία, αφού αρνούμαστε την θεραπευτική και ιαματική ενέργεια που μεταδίδουν οι Άγιοι στις εικόνες τους; Όταν φθάσαμε και στην τελευταία κορύφωση της βλασφημίας, να μας υποχρεώνουν να φορούμε υποχρεωτικά τη μάσκα στους ναούς, διακηρύσσοντας έτσι έμπρακτα και φανερά με δική μας αυτουργία την απιστία και την ολιγοπιστία μας, την εικονομαχία, θεοτοκομαχία και αγιομαχία μας, την αίρεση της μόλυνσης από τα ιερά και τα θεία;

Β.Ο Όσιος διδάσκει την υπομονή.
Η ιεραποστολική δράση του Αγίου Μαξίμου στη Ρωσία διήρκεσε μια οκταετία. Το ομολογιακό του έργο όμως του επιφύλασσε βαρύ σταυρό.
«Λόγω ατασθαλιών εκ μέρους πολιτικών και ορισμένων εκκλησιαστικών φορέων ο μεγάλος αυτός πατέρας αναγκάσθηκε να διαμαρτυρηθεί και να ελέγξει κάποιους, με βάση τις ευαγγελικές αξίες και σύμφωνα με την εκκλησιαστική ιδιότητα, που του χορηγήθηκε από τη Ρωσική Εκκλησία και τη Βασιλεία της χώρας.
Δυστυχώς όμως, αντί η κατάσταση των πραγμάτων να βελτιωθεί, ο Μάξιμος είχε πλέον να αντιμετωπίσει την έχθρα των ανθρώπων αυτών.
Σ᾿ αυτούς συμπεριλαμβανόταν και ο ίδιος ο υπ᾿ αυτού ελεγχθείς Τσάρος και ο Μητροπολίτης της Ρωσίας Δανιήλ, που αγνοούσαν το ειλικρινές ενδιαφέρον του Αγίου για τη σωτηρία τους και την ευθυδρομία της Ρωσικής Εκκλησίας». (Εγκώμιο στον Όσιο Μάξιμο τον Γραικό).
Απ᾿ εδώ αρχίζει μια βαριά σταυρική πορεία του Αγίου εν μέσω φυλακών και κατατρεγμών και μέχρι θανάτου δοκιμασιών. Αυτές ακριβώς οι δοκιμασίες τελειοποίησαν πνευματικά τον Μάξιμο.

Ο Άγιος καταδικάσθηκε, ως δήθεν αιρετικός, σε ισόβια φυλάκιση σιδηροδέσμιος, σε ισόβια στέρηση της μετάληψης των θείων μυστηρίων και σε ισόβια απομόνωση και απαγόρευση της επικοινωνίας με τους υπόλοιπους πιστούς. Και όλα αυτά, όπως είπαμε πιο πάνω, γιατί έλεγχε τους κατήγορούς του για μη ηθική αναστροφή, σύμφωνα με τα χριστιανικά ήθη.
Ήταν σιδηροδέσμιος με βαριές αλυσίδες σαν ο αίσχιστος των εγκληματιών, καταδικασμένος, από «συναγωγή πονηρευομένων», ο φωτιστής ως αιρετικός, ο θεοφόρος ως βλάσφημος προς τα θεία, μη μπορώντας να συμμετέχει στα Θεία Μυστήρια• ποιος; ο κατ᾿ εξοχήν εραστής του Ιησού, ο θεοφόρος Μάξιμος!!!

Στη φυλακή ο πρωταίτιος των δεινών του Μαξίμου Μητροπολίτης Δανιήλ τοποθέτησε δύο μοναχούς γνωστούς για τη σκληρότητα και απανθρωπία τους, που τον βασάνιζαν για έξι συνεχή χρόνια χωρίς οικτιρμό· όπως ο ίδιος ο Μάξιμος βεβαίωνε γράφοντας αργότερα προς τον Μόσχας Μακάριο, «ετηρούμην εγκάθειρκτος εν δεσμοίς και εθανατούμην διά του ψύχους, του καπνού και της πείνης». Ο βιογράφος του Κούρμπσκιη αναφέρει ότι «πολλά υπέστη εκ των επαχθών δεσμών και της πολυχρονίου εν φρικτοτάταις φυλακαίς εγκαθείρξεως»,
«… ταλαιπωρηθείςεις το έπακρον και ανοικτιρμόνως βασανισθείς σωματικώς τε και ψυχικώς υπό αφορήτων δοκιμασιών εξαετούς εν δεσμοίς σιδηροίς ειρκτής…». Ένεκα των βασάνων αυτών πολλές φορές ο Μάξιμος έπεφτε σε πλήρη απώλεια των αισθήσεων, μέχρι νεκρώσεως.
Παρ᾿ όλες τις διαμαρτυρίες του Αγίου για το βαρύτατο και άδικο επιτίμιο αυτό και παρ᾿ όλες τις παρακλήσεις του να επιτραπεί σ᾿ αυτόν, τουλάχιστον, η μετάληψη των φρικτών μυστηρίων, λέγοντος με βαθύ πόνο: «…ζητώ να με αξιώσητε της Μεταλήψεως των παναχράντων και ζωοποιών του Χριστού Μυστηρίων, των οποίων απεκλείσθην ήδη επί 17 έτη … Δότε μοι, σας ικετεύω, ταύτην την χάριν… σώσατε απολλυμένην ψυχήν…», «…ζητώ … οίκτον και φιλανθρωπίαν …..», «… έλεον ζητώ, έλεον δείξατέ μοι, ίνα και υμείς της αυτής τύχητε χάριτος…», δυστυχώς οι κληρικοί της αδικίας, δεν τον εισάκουσαν. Τον κρατούσαν χωρίς να του επιτρέπουν τη Θεία Κοινωνία για δεκαοκτώ ολόκληρα χρόνια!
Έγραφε στον Μητροπολίτη Δανιήλ: «Σοι λέγω όμως περί τούτου, ότι με κατέκρινας επί αιρέσει και με απέκλεισας της μεταλήψεως των θείων Μυστηρίων. Ως προς δε τα λοιπά μου πολλά και αμέτρητα αμαρτήματα, ουδέ το στόμα μου δύναμαι να ανοίξω• δεν πρέπει όμως να απελπισθώ, αλλ’ ελπίζω εις το άμετρον του Θεού έλεος…». Και αλλού: «Ο δίκαιος Κριτής, ο θέλων πάντας ανθρώπους σώσαι, ο παραχωρήσας μοι θλίψεις τοιαύτας δια τας πολλάς και μεγάλας μου αμαρτίας και ουχί δι’ αίρεσιν ή βλασφημίαν τινά…».
Επιπλέον καθώς επέτεινε το μαρτύριό του η φοβερή οδύνη από την παρατεταμένη αλυσόδεσή του, που διήρκεσε έξι χρόνια στη φυλακή του Βολοκολάμσκ και ύστερα κατά τα πρώτα οκτώ έτη της φυλάκισής του στη φυλακή της Μονής Οτρότς, συνολικά διατέλεσε σε σιδηρά δεσμά δεκατέσσερα χρόνια (1525-1539)· το σύνολο δε του χρόνου της φυλάκισής του ήταν είκοσι έξι χρόνια.

Ο Άγιος Μάξιμος υπέφερε όλα τα δεινά με υπομονή και ανεξικακία· ουδέποτε μέμφθηκε τους αίτιους που υπέβαλαν αυτόν σε τόσο μεγάλα και τέτοια δεινά. Ούτε εξήλθε καθόλου από τα όρια της ευγένειας και της πραότητας.
Η υπομονή του Αγίου οφείλεται στη θεία ενίσχυση. Και τούτο γιατί επαληθεύθηκε το ψαλμικό «κατά το πλήθος των οδυνών μου εν τη καρδία μου αι παρακλήσεις σου εύφραναν την ψυχήν μου». Οι παρακλήσεις του Αγίου Πνεύματος ήταν τέτοιες, ώστε όχι μόνον να ισοζυγίζουν τις θλίψεις, τους πόνους από τους βασανισμούς και τα δάκρυα του Οσίου, αλλά και να υπερχειλίζουν στην καρδία του Αγίου τον θείο έρωτα, που του έγινε «άρτος ημέρας και νυκτός».
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Θείου Αγγέλου, που κατέβηκε στη φυλακή και πρόσφερε σ᾿ αυτόν το Σώμα και Αίμα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και ένεκα τούτου του θαύματος και της «υπέρ νουν θείας όρασης» και αντίληψης με θεία έξαρση συνέθεσε και έγραψε με κάρβουνο στο τοίχο της φυλακής ωδή προς το Άγιο Πνεύμα, που αρχίζει: «Ὁ τῷ μάννα ποτὲ ἐν ἐρήμῳ διαθρέψας τὸν Ἰσραήλ, …» και στη συνέχεια «Σὺν τοῖς ἀσωμάτοις Σου λειτουργοῖς ᾄδω σοι κἀγώ, …», που υπονοούν τη Θεία οπτασία του Αγγέλου, που του μετέδωσε το Σώμα και Αίμα του Κυρίου.
Ο Θεός οδηγούσε αυτόν μέσα απ᾿ αυτή τη σκληρή οδό για την τελειότητα. Αυτό φαίνεται και στην προτροπή μάλιστα του Θείου Αγγέλου, που του εμφανίσθηκε και του είπε: «Μάξιμε, να κάνης υπομονή εις τα ενταύθα δεινά δια να εκφύγης τα δεινά της αιωνίου κολάσεως».

«Ο Μάξιμος πάλευε ΜΟΝΟΣ εν μέσω «θηρίων πολλών», που επιβουλεύονταν αυτόν καθημερινώς μέχρι θανάτου. «Έξωθεν μάχαι» «ετηρείτο εγκάθειρκτος εν δεσμοίς και εθανατούτο δια του ψύχους, του καπνού και της πείνης», αλλά και «έσωθεν φόβοι», μήπως και γογγύσει κατά του Θεού για το πλήθος των δοκιμασιών, μήπως παραβιάσει τις εντολές του Θεού οργιζόμενος εναντίον αυτών που τον αδικούσαν, υβρίσει αυτούς ή μνησικακήσει εναντίον τους, αλλά και όλος ο υπόλοιπος συρφετός των παθών μαινόταν εναντίον του Αγίου, μόνου αυτού παλαίοντος. Γιγαντιαία η μάχη, όχι μόνον απροσπέλαστες, αλλά και απερινόητες για μας οι συνθήκες του αγώνα του Αγίου, αλλά νίκησε με τη συμμαχία του αγαπήσαντος αυτόν Κυρίου, και δόντος Εαυτόν εις θάνατον υπέρ πάντων.
Ευρισκόμενος ο άγιος, σε άκρα ταπείνωση πνεύματος, έβαλε στην καρδιά του, ότι αυτός είναι ο τελευταίος άνθρωπος πάνω στη γη, ταπεινούμενος με θεία επίγνωση, ότι ο Κύριος επέτρεψε τα δεινά, διότι, μέσα από το δρόμο της άκρας ταπείνωσης, ήθελε να τον οδηγήσει στην ηθική τελειότητα, έγκλειστος και τέλειος ησυχαστής, προσευχόμενος έμπονα, με αλάλητους στεναγμούς της καρδίας και αδιαλείπτως, με τη νοερά από τα βάθη της καρδίας επίκληση του ονόματος του γλυκυτάτου Νυμφίου του Ιησού Χριστού».(Εγκώμιο στον Όσιο Μαξιμο τον Γραικό).
Έτσι με την υπομονή του στην άρση του Σταυρού του Κυρίου με επίγνωση, ο Άγιος έγινε τέλειος εν Χριστώ, απαθέστατος, ψαλτήριο τερπνό και εύηχος κιθάρα του Παναγίου Πνεύματος και κατοικητήριο της Αγίας Τριάδας, παρά το ότι στερούνταν και αυτού του όπλου της συμμετοχής στη θεία ευχαριστία!
Απολυτίκιο του Οσίου Μαξίμου του Γραικού (+Αρχιμ.Φιλαρέτου Βιτάλη)

Της Ηπείρου το κλέος και της Άρτης το καύχημα,της Ορθοδοξίας εγένου οδηγός φαεινότατος. Τιμώντες ούν την μνήμην σου σεπτώς, ω Μάξιμε, γεραίρομεν πιστώς. Τους αγώνας σου, τας νίκας και τα δεσμά, προς τήρησιν της πίστεως. Δόξα τω σε δοξάσαντι Χριστώ. Δόξα τω σε αναδείξαντι διάπυρον προασπιστήν, Του πατρώου δόγματος.